News Continuous Bureau | Mumbai
Chandrayaan 3 Budget: આખો દેશ 23 ઓગસ્ટની રાહ જોઈ રહ્યો છે… કારણ કે આ દિવસે ચંદ્રયાન-3 (Chandrayaan 3) ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરવાનું છે. પ્રજ્ઞાન રોવર સાથે ચંદ્રયાન-3 નું વિક્રમ લેન્ડર 23 ઓગસ્ટે ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક ઉતરશે. દરેક લોકો આ ઐતિહાસિક દિવસની રાહ જોઈ રહ્યા છે. દરમિયાન, ઇસરો (ISRO) દરરોજ ચંદ્રયાન-3 દ્વારા લેવામાં આવતી તસવીરો જાહેર કરી રહ્યું છે. ચંદ્રયાન-3ને અગાઉના ચંદ્ર મિશનની તુલનામાં સૌથી વધુ ખર્ચ-અસરકારક ગણાવ્યું છે. એટલે કે અત્યાર સુધીના બે ચંદ્રયાન મિશનની સરખામણીએ સૌથી ઓછા પૈસા ચંદ્રયાન-3 માટે ખર્ચવામાં આવ્યા છે.
વિલંબિત મિશન લોન્ચ
ચંદ્રયાન-3 (Chandrayaan 3 Budget) ના મિશનનું નાણાકીય બજેટ 615 કરોડ રૂપિયા અથવા 75 મિલિયન ડોલર છે. વર્ષ 2019માં ચંદ્રયાન-2 મિશનની નિષ્ફળતા બાદ ચંદ્રયાન-3 મિશન શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. તેને 2021માં જ લોન્ચ કરવાની યોજના હતી. પરંતુ કોવિડ રોગચાળાને કારણે, તેમાં વિલંબ થયો અને આખરે 14 જુલાઈ, 2023 ના રોજ લોન્ચ બટન દબાવવામાં આવ્યું. ત્યારથી આખું ભારત ચંદ્રયાન-3 ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરવાની રાહ જોઈ રહ્યું છે.
ચંદ્રયાન-3નું બજેટ કેટલું છે?
ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) ના ભૂતપૂર્વ અધ્યક્ષ કે. સિવનના જણાવ્યા અનુસાર, ચંદ્રયાન-3 માટે લગભગ 615 કરોડ રૂપિયાનું બજેટ તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. જાન્યુઆરી 2020 ના અહેવાલ મુજબ, ISROના ભૂતપૂર્વ અધ્યક્ષ કે સિવને અવકાશયાનના લેન્ડર, રોવર અને પ્રોપલ્શન મોડ્યુલની કિંમત આશરે રૂ.250 કરોડ અને પ્રક્ષેપણ સેવા માટે વધારાના રૂ. 365 કરોડનો અંદાજ મૂક્યો હતો.ભલે ચંદ્રયાન-3 અન્ય અવકાશ મિશન અને હોલીવુડની કેટલીક ફિલ્મોના બજેટ કરતાં વધુ આર્થિક છે. પરંતુ એક અંદાજ મુજબ છેલ્લી ઘડી સુધી તેનો કુલ ખર્ચ રૂ.615 કરોડથી વધુ થઈ શકે છે. ઇસરોના ભૂતપૂર્વ વડા કે સિવન દ્વારા બનાવવામાં આવેલ અંદાજ રોગચાળાની અસર પહેલા અને મિશન પહેલા બનાવવામાં આવ્યો હતો.વર્ષ 2009માં રિલીઝ થયેલી હોલીવુડ ફિલ્મ અવતારનું બજેટ આજની તારીખે લગભગ 1970 કરોડ રૂપિયા હતું. જ્યારે ચંદ્રયાન-3નું કુલ બજેટ રૂ.615ની આસપાસ છે. એટલે કે અવતાર ફિલ્મની કિંમતના માત્ર એક તૃતીયાંશમાં જ ચંદ્રયાન-3 મોકલવામાં ભારત સફળ રહ્યું છે.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Rajinikanth: ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથને મળ્યા સુપરસ્ટાર રજનીકાંત, ચરણસ્પર્શ કરીને આશીર્વાદ લીધા, શું ચૂંટણીમાં ભાજપને મળશે ‘આશીર્વાદ’? જુઓ વિડીયો…
શરૂઆતમાં 75 કરોડ માંગવામાં આવ્યા હતા
હવે મિશનનું બજેટ વધ્યું હોવાનો અંદાજ છે. કારણ કે ચંદ્રયાન-3 મૂળ 2021માં લોન્ચ થવાનું હતું, પરંતુ તેને બે વર્ષના વિલંબ સાથે 2023માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. ડિસેમ્બર 2019 માં, ISRO એ મિશન માટે 75 કરોડ રૂપિયાના પ્રારંભિક ભંડોળની માંગણી કરી હતી. તેમાંથી રૂ. 60 કરોડનો ઉપયોગ સાધનો, મશીનરી અને અન્ય મૂડી ખર્ચને આવરી લેવા માટે કરવાનો હતો. બાકીના રૂ.15 કરોડ મહેસૂલ ખર્ચ માટે માંગવામાં આવ્યા હતા.
ચંદ્રયાન-2નું બજેટ કેટલું હતું?
જો ચંદ્રયાન-2 મિશનના નાણાકીય બજેટની વાત કરીએ તો આ પ્રોજેક્ટ પર 978 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો. જેમાં ઓર્બિટર, લેન્ડર, રોવર, નેવિગેશન અને ગ્રાઉન્ડ સપોર્ટ નેટવર્ક પર રૂ. 603 કરોડ અને જીઓ સ્ટેશનરી સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ પર રૂ. 375 કરોડનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો.
સૌથી મુશ્કેલ કાર્ય
ચંદ્રયાન-3ના વિક્રમ લેન્ડરે(Vikram Lender) 17 ઓગસ્ટ 2023ના રોજ પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ છોડી દીધું હતું. તે પોતે જ આગળ ચાલી રહ્યો હતો. બીજો રસ્તો પકડી લીધો હતો. આ રીતે તે ચંદ્રની નજીક પહોંચી ગયો છે. 18 ઓગસ્ટની બપોર પહેલા, વિક્રમ લેન્ડર અને પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ 153 કિમી x 163 કિમીની ભ્રમણકક્ષામાં હતા. પરંતુ 4 વાગ્યાની આસપાસ બંનેએ પોતાનો રસ્તો બદલી નાખ્યો હતો.વૈજ્ઞાનિકો માટે સૌથી મુશ્કેલ પડકાર વિક્રમ લેન્ડરનું સોફ્ટ લેન્ડિંગ છે. વિક્રમ લેન્ડર ચંદ્રની ખૂબ નજીક પહોંચી ગયું છે. હવે તેણે યોગ્ય સ્થળ શોધીને ચંદ્રની સપાટી પર યોગ્ય ઝડપે ઉતરવું પડશે. સવા લાખ કિલોમીટર દૂરથી. આ આખું કામ વૈજ્ઞાનિકો માટે ઘણું મુશ્કેલ બની રહ્યું છે.
