News Continuous Bureau | Mumbai
મહેન્દ્રલાલ સરકાર એક પ્રખ્યાત ભારતીય ચિકિત્સક, વૈજ્ઞાનિક અને સમાજ સુધારક હતા જેમણે 19મી સદીના અંતમાં અને 20મી સદીની શરૂઆતમાં દવા(Medicine) અને વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રોમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું હતું. અહીં તેમના જીવન પર નજર કરીએ…
તેમનુ જીવન અને શિક્ષણ :
મહેન્દ્રલાલ સરકાર(Mahendra Lal Sarkar)નો જન્મ 2 નવેમ્બર, 1833ના રોજ બનાઈપુર, પશ્ચિમ બંગાળ, ભારતમાં થયો હતો. તેમણે તેમનું પ્રારંભિક શિક્ષણ કૃષ્ણનગર શહેરમાં પૂર્ણ કર્યું અને બાદમાં કલકત્તા (હાલ કોલકાતા)માં ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવ્યું.
મેડિકલ કરિયર :
મહેન્દ્રલાલ સરકારે તબીબી ડૉક્ટર તરીકે તાલીમ લીધી અને 1857માં સ્કોટલેન્ડની યુનિવર્સિટી ઓફ એડિનબર્ગમાંથી તેમની મેડિકલ ડિગ્રી મેળવી. ભારત પરત ફર્યા પછી, તેમણે તેમની તબીબી પ્રેક્ટિસ શરૂ કરી અને કોલેરા(Cholera) જેવા રોગોની સારવારમાં વિશેષતા ધરાવતા અગ્રણી ચિકિત્સક બન્યા.
ઈન્ડિયન એસોસિએશન ફોર ધ કલ્ટિવેશન ઓફ સાયન્સની સ્થાપના:
1876માં, મહેન્દ્રલાલ સરકારે કલકત્તામાં ઈન્ડિયન એસોસિએશન ફોર ધ કલ્ટિવેશન ઓફ સાયન્સ (IACS)ની સ્થાપના કરવામાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. આ સંસ્થાનો હેતુ ભારતમાં વૈજ્ઞાનિક સંશોધન અને શિક્ષણને પ્રોત્સાહન આપવાનો હતો.
સામાજિક સુધારણા અને શિક્ષણ:
મહેન્દ્રલાલ સરકાર સામાજિક સુધારાના પ્રબળ હિમાયતી હતા અને મહિલા શિક્ષણ અને અન્ય પ્રગતિશીલ કારણો માટેની ચળવળોમાં સક્રિયપણે સામેલ હતા. તેમણે ભારતમાં આધુનિક વૈજ્ઞાનિક શિક્ષણની રજૂઆતને સમર્થન આપ્યું અને પશ્ચિમી વિજ્ઞાન અને દવાના અભ્યાસ(Science Education)ને પ્રોત્સાહન આપ્યું.
દવામાં યોગદાન:
સરકારે દવા અને તબીબી સંશોધન(Medical research)ના ક્ષેત્રોમાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું. તેઓ ખાસ કરીને ઉષ્ણકટિબંધીય દવાના ક્ષેત્રમાં તેમના કાર્ય માટે જાણીતા હતા. તેમણે કોલેરા સહિત વિવિધ રોગો પર સંશોધન કર્યું અને તેમના કારણો અને સારવારની સમજમાં યોગદાન આપ્યું.
વારસો:
મહેન્દ્રલાલ સરકારને ભારતીય ચિકિત્સા અને વિજ્ઞાનના ઇતિહાસમાં અગ્રણી વ્યક્તિ તરીકે યાદ કરવામાં આવે છે.આધુનિક શિક્ષણ અને વૈજ્ઞાનિક સંશોધનને પ્રોત્સાહન આપવાના તેમના પ્રયાસોએ ભારતમાં વિજ્ઞાન અને દવાના વિકાસ(Drug development)માં નોંધપાત્ર ભૂમિકા ભજવી હતી. તબીબી ક્ષેત્રે મહેન્દ્રલાલ સરકારનું કાર્ય અને સામાજિક સુધારાઓ અને વૈજ્ઞાનિક શિક્ષણના પ્રચાર માટેની તેમની પ્રતિબદ્ધતાએ ભારતના બૌદ્ધિક અને વૈજ્ઞાનિક લેન્ડસ્કેપ પર કાયમી અસર છોડી છે. તેઓ દેશના ચિકિત્સા અને વિજ્ઞાનના ઇતિહાસમાં એક અગ્રણી વ્યક્તિ તરીકે ઉજવાય છે.
