News Continuous Bureau | Mumbai
AI Voice Clone Fraud : તમે ઈ-મેલ સ્પામ, ફિશીંગ, પાઈરેસી, ડેટા ચોરી, હેકિંગ સહિતના વિવિધ માધ્યમો દ્વારા નાગરિકોને શિકાર બનાવતા સાયબર અપરાધીઓ વિશેના સમાચાર વાંચ્યા હશે. પોલીસ સ્ટેશનમાં લાખો-કરોડો ફરિયાદો છે. સાયબર ગુનાઓની વધતી સંખ્યાને જોઈને દેશભરમાં સાયબર ક્રાઈમ બ્રાન્ચ (Cyber Crime Branch) ની સ્થાપના કરવામાં આવી. પરંતુ સાયબર ક્રાઈમમાં ઘટાડો થયો હોય તેવું લાગતું નથી. સાયબર ગુનેગારો હંમેશા નવા રસ્તાઓ શોધતા હોય છે. હવે સાયબર ગુનેગારોએ બીજો રસ્તો શોધી કાઢ્યો છે. હા… સાયબર અપરાધીઓ હાલમાં લોકોને છેતરવા માટે AI ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. AI (Artificial Intelligence) નો ઉપયોગ કરીને વૉઇસ ક્લોનિંગ કરવામાં આવે છે. જો તમને કોઈ અજાણ્યા નંબર પરથી માતા, પિતા, ગર્લફ્રેન્ડ, બોયફ્રેન્ડ, મિત્ર અથવા સંબંધીના અવાજમાં પૈસા માંગતો કૉલ આવે છે, તો તમારી સાથે છેતરપિંડી થવાની સંભાવના છે.McAfee એ મે 2023માં લગભગ સાત હજાર લોકોનો સર્વે કર્યો હતો. તે સર્વે મુજબ, લગભગ 83 ટકા લોકો વાઇસ ક્લોનિંગનો શિકાર છે. તેમાંથી 47 ટકા લોકોએ 50 હજારથી વધુ ગુમાવ્યા છે. વધુમાં, 69 ટકા ભારતીયો માનતા નથી કે તેઓ ક્લોન કરાયેલ AI અવાજ અને કૌભાંડ માટે વાસ્તવિક માનવ અવાજ વચ્ચે તફાવત કરી શકે છે. તે સિવાય લગભગ 47 ટકા ભારતીય વયસ્કોએ એઆઈ વોઈસ કૌભાંડમાં અવાજને ઓળખ્યો છે. વિશ્વભરમાં આ આંકડો 25 ટકા છે. અન્ય દેશોની સરખામણીએ ભારતમાં AIનો ઉપયોગ કરીને છેતરપિંડીનો દર વધુ છે.
શું કહે છે સાયબર નિષ્ણાત પ્રશાંત માલી?
કટ, કોપી અને પેસ્ટ પણ હવે તમારો અવાજ બની શકે છે. એટલે કે તમારી સ્પીચ કે વાતચીતમાં અવાજનો ઉપયોગ AI ટૂલ દ્વારા થાય છે. તમારો અવાજ સોફ્ટવેરમાં ફીટ થાય છે, પછી શબ્દો કમ્પ્યુટરમાં ટાઈપ થાય છે, AI ટૂલ તમારા અવાજમાં બોલવાનું શરૂ કરે છે. Adobe જેવી મોટી સૉફ્ટવેર કંપનીઓ વૉઇસ સૉફ્ટવેરનું ઉત્પાદન કરે છે. સાયબર એક્સપર્ટ એડ્વ. પ્રશાંત માળીએ જણાવ્યું હતું.
અમિત વાનખેડેએ કહ્યું AI દ્વારા ક્લોનિંગ કેવી રીતે થાય છે?
AI પાસે બે વિકલ્પો છે. લાઇવ ચેટમાં તમારો ચહેરો જોવાનો એક વિકલ્પ છે, તેના માટે ઘણા ટૂલ્સ છે. ઓપન સોર્સમાં રૂટ નામનો વિકલ્પ છે. જો તમે તેમાં એક પણ ફોટો અપલોડ કરશો તો સોફ્ટવેર તેને વીડિયોમાં બતાવશે. સૉફ્ટવેરનો સ્રોત વેબકોમની જગ્યાએ આપવામાં આવે છે. જેથી ઘણા લોકો છેતરાયા હોવાની શક્યતા છે. વાઇસ ક્લોન એક એવો વિકલ્પ છે. પરંતુ આમાં તમારે અવાજને તાલીમ આપવી પડશે. લગભગ અડધો કલાક અવાજને તે સોફ્ટવેરમાં મુકીને તાલીમ આપવી પડે છે. અમિત વાનખેડેએ જણાવ્યું હતું કે RVC (રીઅલ ટાઇમ વોઇસ ક્લોનિંગ) એક મોડેલ છે. જો આ મોડલ સોફ્ટવેરમાં અપલોડ કરવામાં આવે તો… તમારી સામે જે પણ બોલશે, તમે પ્રશિક્ષિત વ્યક્તિનો અવાજ સાંભળશો, એમ અમિત વાનખેડેએ જણાવ્યું હતું.
જ્યાં સુધી હું જાણું છું, તે હજી સુધી કૉલ કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાયો નથી. તમે મોબાઈલ ફોનને માઈકની સામે રાખીને વાત કરી શકો છો. મોબાઈલ ફોનથી તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હોય તેવું જોવામાં આવ્યું નથી. વાઇસ ક્લોનિંગ માત્ર કોમ્પ્યુટરની મદદથી જ કરી શકાય છે. આ સોફ્ટવેર દ્વારા માત્ર ઓનલાઈન કોલ કરવામાં આવે છે. ઝૂમ, ફેસબુક, વેબ વોટ્સએપ, સ્કાયપે વગેરે દ્વારા કોલ કરી શકાય છે. અલબત્ત, કૉલ કરવા માટે પીસીનો ઉપયોગ કરી શકાય છે, જ્યાં વૉઇસ ક્લોનિંગનો ઉપયોગ કરી શકાય છે, એમ વાનખેડેએ પણ જણાવ્યું હતું.
દરેકની બોલવાની રીત અલગ હોય છે. અમિત વાનખેડેએ કહ્યું કે જો તમે ધ્યાનથી સાંભળશો તો તમને ખબર પડશે કે તમારું ક્લોન કરવામાં આવ્યું છે કે નહીં.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Mumbai: મુંબઈના અંધેરીમાં ચોંકાવનારી ઘટના.. દેશી દારૂ પીવાથી એકનું મોત, ચારની હાલત ગંભીર; આ વિસ્તારમાં બની આ ઘટના…..
રિતેશ ભાટિયા જણાવે છે કે શું ધ્યાન રાખવું જોઈએ –
ભારતમાં છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં બનેલી તાજેતરની AI વાઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડની ઘટનામાં, એક નિવૃત્ત વ્યક્તિ ડીપફેક ઓડિયો કૌભાંડનો ભોગ બન્યો હતો. AI દ્વારા નજીકના વ્યક્તિનો અવાજ કાઢીને પૈસાની ઉચાપત કરવામાં આવી રહી છે. કોઈપણ કૃત્યમાં વ્યક્તિની ઓળખ કરવી સહેલાઈથી શક્ય નથી. જો કોઈ નજીકની વ્યક્તિ અજાણ્યા નંબર પર પૈસા માંગે તો સાવચેત રહો. તેના માટે અલગ-અલગ ચેનલો દ્વારા તેમનો અલગથી સંપર્ક કરવો જોઈએ. તો શું પૈસા મોકલતા પહેલા નજીકની વ્યક્તિએ પૈસા માંગ્યા હતા? તે પાકું કરી લો. તે સિવાય વૃદ્ધોને આ ટેક્નોલોજી વિશે માહિતગાર કરવા જરૂરી છે કારણ કે તેની ખૂબ જ જરૂર છે. સાયબર એક્સપર્ટ એડ્વ. રિતેશ ભાટિયાએ જણાવ્યું હતું. એઆઈ વોઈસ ક્લોનિંગ અથવા ડીપફેક ઓડિયો એ વોઈસ રેકગ્નિશન માટેના કેટલાક એઆઈ ટૂલ્સ છે.
સાયબર પોલીસ શું કહે છે?
હાલમાં મહારાષ્ટ્રમાં AI વાઇસ ક્લોનિંગ દ્વારા છેતરપિંડીનો કિસ્સો પ્રકાશમાં આવ્યો નથી. સોશિયલ મીડિયા પર આ અંગે ઘણી ચર્ચાઓ થઈ રહી છે. ભવિષ્યમાં આ પ્રકારની છેતરપિંડી વધી શકે છે. નાગરિકોએ સાવચેત રહેવું જોઈએ. હાલમાં, નોકરીમાં છેતરપિંડીનો દર વધી રહ્યો છે. તે સિવાય અન્ય કોઈ છેતરપિંડીનો શિકાર ન થાઓ. ડીસીપી સાયબરના રીડર દાનવેશ પાટીલે વિનંતી કરી છે કે સાયબર છેતરપિંડી અંગે તાત્કાલિક પોલીસનો સંપર્ક કરવામાં આવે. પાટીલે આ પ્રસંગે એમ પણ કહ્યું હતું કે મુંબઈ અને મહારાષ્ટ્રમાં સાયબર ક્રાઈમ ન બને તે માટે અમે જનજાગૃતિ ફેલાવી રહ્યા છીએ
AI વાઇસ ક્લોનિંગ કેમ ખતરનાક છે?
વિશ્વમાં દરેક વ્યક્તિનો એક અનોખો અવાજ હોય છે. જેમ દરેકના ફિંગરપ્રિન્ટ અલગ-અલગ હોય છે. તેમ દરેક વ્યક્તિનો અવાજ પણ અલગ હોય છે. તેથી જો કોઈ વ્યક્તિ બોલે છે, તો તે માનવામાં આવે છે. 86 ટકા ભારતીય પુખ્ત વયના લોકો અઠવાડિયામાં ઓછામાં ઓછા એક વખત સોશિયલ મીડિયા પર તેમના અવાજનો વીડિયો અથવા ઑડિયો પોસ્ટ કરે છે. તમે ગર્લફ્રેન્ડ, બોયફ્રેન્ડ અથવા માતાપિતા અથવા મિત્રોને જવાબ આપતી વખતે વોઇસ નોટ મોકલો છો. આનો ઉપયોગ કરીને, સાયબર અપરાધીઓ એઆઈની મદદથી તમારા પ્રિયજનના અવાજમાં કૉલ કરે છે. તેથી, વોઇસ ક્લોનિંગ સાયબર અપરાધીઓ માટે એક મહાન હથિયાર બની ગયું છે.
તેમાં AI ટૂલનો ઉપયોગ કરીને બોલાવવામાં આવે છે. નજીકના કે પરિચિત વ્યક્તિના ફોનને કારણે આંધળો વિશ્વાસ કરવો. AI ની મદદથી હવે વોઈસ કોપી કરવાનું સરળ છે. એક ઉદાહરણ લઈએ તો… AI ની મદદથી આતિફ અસલમના અવાજમાં અરિજિત સિંહનું કોઈપણ ગીત સાંભળી શકાય છે. AI ટૂલનો ઉપયોગ કરીને મિત્ર અથવા સંબંધીના અવાજમાં ફોન કરીને છેતરપિંડી કરવામાં આવે છે.
તે કિસ્સામાં તમે શું કરશો?
જો તમને કોઈ પરિચિત અવાજ સાથે કૉલ આવે છે, તો તમે તમારી આંખ બંધ કરીને વિશ્વાસ કરી લો છો. જો તમને કોઈ અજાણ્યા નંબર પરથી પૈસા અથવા કાર્ડની વિગતો માંગતો કૉલ આવે તો તે તરત આપશો નહીં. ખાતરી કરો કે તમે તે વ્યક્તિના નંબર પર કૉલ કરો જેનો અવાજ આવે છે અને પૈસા માંગે છે… 80 ટકાથી વધુ લોકો આનો ભોગ બને છે, કારણ કે કૉલ પરિવારના સભ્ય તરીકે આવે છે અને બેંક ખાતું ખાલી થઈ જાય છે. તેથી, જો તમને કોઈ અજાણ્યા નંબર પરથી પૈસાની માંગણી કરતો કૉલ આવે, તો સાવચેત રહો… જો તમે વારંવાર આ અનુભવો છો, તો પોલીસ રિપોર્ટ કરો. જે નંબર પરથી તમને કોલ આવ્યો તે નંબર પોલીસને આપો.AI માં ડીપફેક ટૂલનો ઉપયોગ કરીને વિડિઓ કૉલ પણ કરી શકાય છે. તમે જાણતા હોવ તે વ્યક્તિ તમારી સામે દેખાશે, તેથી થોડીક સેકન્ડો માટે તમે મૂંઝવણમાં મુકાઈ જશો અને પૈસા મોકલશો. પરંતુ તમે જે વ્યક્તિને જાણો છો તેને તમારા પોતાના ફોન પરથી કૉલ કરવા માટે કહો અથવા તમે પોતે કૉલ કરીને ખાતરી કરો. જો તમને અજાણ્યા નંબર પરથી વીડિયો કોલ આવે તો સાવધાન રહો. જો તમે વ્યક્તિ સાથે લાંબા સમય સુધી વાત કરો છો, તો તમને તરત જ ખબર પડી જશે કે તે છેતરપિંડી છે.
