News Continuous Bureau | Mumbai
Navratri In Different Indian States: શક્તિની આરાધનાના મહા પર્વ નવરાત્રીનો પ્રારંભ થઈ ચૂક્યો છે. દેશના જુદા જુદા ભાગોમાં નવરાત્રી(Navratri celebration) ઉજવવાની રીત અલગ-અલગ છે. આ પ્રસંગે કોલકાતામાં દુર્ગા પૂજા, મૈસુરમાં દશેરા, ઉત્તર ભારતમાં રામલીલા, ગુજરાતમાં ગરબા જેવા વિશેષ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે. નવરાત્રીના શુભ અવસર પર, આવો જાણીએ કે ઉત્તર ભારતથી લઈને દક્ષિણ ભારતમાં નવરાત્રી કેવી રીતે ઉજવવામાં આવે છે.
ગુજરાત- મહારાષ્ટ્રમાં ગરબા
ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્રમાં નવરાત્રી દરમિયાન ગરબા ઉત્સવનું આયોજન કરવામાં આવે છે. જો કે, આ શારદીય નવરાત્રિના પ્રસંગે કરવામાં આવે છે. ગરબામાં, પરંપરાગત ગુજરાતી ડ્રેસમાં સજ્જ છોકરાઓ અને છોકરીઓ ગરબા પંડાલમાં ગીતો અને સંગીતની ધૂન પર ગરબા(Garba) કરે છે. ગરબા પંડાલોને ખાસ શણગારવામાં આવે છે. આ તહેવાર દરમિયાન અંબાજી માતાની પૂજા કરવામાં આવે છે.
બંગાળમાં દુર્ગા પૂજા
નવરાત્રી પૂર્વ ભારતીય રાજ્ય બંગાળમાં દુર્ગા પૂજા તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. નવરાત્રિના છેલ્લા ચાર દિવસ ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. સમગ્ર પશ્ચિમ બંગાળ રંગો અને રોશનીથી શણગારવામાં આવે છે. માનવામાં આવે છે કે દેવી દુર્ગા સ્વર્ગમાંથી પૃથ્વી પર પોતાના પિયરમાં આવે છે, તેમનુ ખૂબ જ હૂંફ અને પ્રેમથી સ્વાગત કરવામાં આવે છે. દુર્ગા પૂજા(Durga puja) દરમિયાન, વિશાળ પંડાલો શણગારવામાં આવે છે અને દુર્ગામાની મૂર્તિઓની પૂજા કરવામાં આવે છે. નવરાત્રીનો દસમો દિવસ અનિષ્ટ પર દુર્ગાના વિજય તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
હિમાચલમાં કુલ્લુ દશેરા
હિંદુ નવરાત્રી પણ હિમાચલમાં ખૂબ જ ભક્તિ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. નવરાત્રી ઉત્સવના દસમાં દિવસને હિમાચલમાં કુલ્લુ દશેરા(Kullu Dashera) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તે ભગવાન રામના અયોધ્યા પરત ફરવાને ચિહ્નિત કરે છે. હિમાચલ અને ભારતના અન્ય રાજ્યોના લોકો દેવી દુર્ગાની પૂજા કરવા માટે વિવિધ મંદિરોની મુલાકાત લે છે. પ્રખ્યાત કુલ્લુ દશેરાનો ભાગ બનવા માટે, તમારે આ સમય દરમિયાન હિમાચલ પ્રદેશની મુલાકાત લેવી જોઈએ.
ઉત્તર ભારત- રામલીલા અને કન્યા પૂજન
ઉત્તર ભારતમાં મોટાભાગના સ્થળોએ, નવરાત્રીના અવસરે રામલીલા(Ramleela)ની ભવ્ય ઉજવણીનું આયોજન કરવામાં આવે છે. હિંદુ મહાકાવ્ય રામાયણમાંથી ભગવાન રામના જીવનને નાટકીય સ્વરુપે થિયેટરો, મંદિરો, પંડાલો અને સ્ટેડિયમોમાં બતાવવામાં આવે છે. આ સિવાય ઉત્તર ભારતમાં નવરાત્રીના 9 દિવસ પૂરા થયા બાદ 9 દેવી-દેવતાઓની કન્યા સ્વરૂપે પૂજા-અર્ચના કરવાનો રિવાજ છે.
રાજસ્થાન- દશેરાનો મેળો
દશેરા રાજસ્થાનમાં તહેવારોની મોસમની શરૂઆત દર્શાવે છે. આ પ્રસંગે રાજસ્થાનમાં અનેક સ્થળોએ પશુ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. જ્યાં પ્રાણીઓનો વેપાર થાય છે અને રંગારંગ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ સિવાય કોટાનો દશેરા સૌથી પ્રખ્યાત છે. અહીં સૌથી ઉંચુ, 72 ફૂટનો રાવણનુ પૂતળુ સ્થાપિત કરવામાં આવે છે અને દશેરાના દિવસે તેનું દહન કરવામાં આવે છે. રાજસ્થાનના વિવિધ શહેરોમાં દશેરાથી ધનતેરસ સુધીના 20 દિવસના મેળાઓનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જે ભારતમાં અન્ય ધાર્મિક તહેવાર દિવાળીની શરૂઆત કરે છે.
આંધ્ર પ્રદેશમાં બથુકમ્મા પાંડુગા
આંધ્રપ્રદેશમાં નવરાત્રીને “બથુકમ્મા પાંડુગા”(bathukamma panduga) તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, જેનો અર્થ થાય છે ‘આવો, જીવંત માતા દેવી’. નવરાત્રીઉત્સવ દેવી ગૌરીને સમર્પિત છે, અને દેવીની મૂર્તિને બથુકમ્મા નામના ફૂલના ઢગલામાં સ્થાપિત કરવામાં આવે છે. તે આંધ્ર પ્રદેશમાં ખાસ કરીને તેલંગાણા ક્ષેત્રમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ પૈકીનો એક જ નહીં પણ સૌથી મોટો તહેવાર પણ છે. સિલ્કની સાડીઓ અને સોનાના આભૂષણોમાં સજ્જ મહિલાઓ દેવી ગૌરીના આશીર્વાદ મેળવવા બથુકમ્માની આસપાસ એકત્ર થાય છે.
કેરળ-સરસ્વતી પૂજા
નવરાત્રી દરમિયાન કેરળમાં સરસ્વતી પૂજા(Sarasvati puja)નું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ દિવસ દરમિયાન, વિજયાદશમી નિમિત્તે, ખેતીના ઓજારો, તમામ પ્રકારના સાધનો, પુસ્તકો, સંગીતનાં સાધનો, ઓજારો, મશીનરી અને વાહનને શણગારવામાં આવે છે અને દેવી સરસ્વતીની પૂજા સાથે પૂજા કરવામાં આવે છે. 10મો દિવસ ‘વિજય દશમી’ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. તે કેરળમાં “વિદ્યારમ્બમ” નો દિવસ છે, જ્યાં નાના બાળકોને વિદ્યાની દીક્ષા આપવામાં આવે છે.
કર્ણાટક – મૈસૂર દશેરા
મૈસૂર દશેરા એ કર્ણાટકનો નદહબ્બા અથવા રાજ્ય-તહેવાર છે, જે સમગ્ર કર્ણાટકમાં ખૂબ જ ઉત્સાહથી ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર 10 દિવસ સુધી ઉજવવામાં આવે છે. તે શારદીય નવરાત્રીથી શરૂ થાય છે અને વિજયાદશમીના અવસરે આયુધ પૂજા સાથે સમાપ્ત થાય છે. આ અવસરે ઘરમાં રાખવામાં આવેલા ઓજારો, શસ્ત્રો, પુસ્તકો, સંગીતનાં સાધનો, સાધનો, મશીનરી અને વાહનને શણગારીને પૂજા કરવામાં આવે છે. મૈસુરમાં દશેરા દેવી ચામુંડીને લઈને શેરીઓમાં ભવ્ય શોભાયાત્રા સાથે ઉજવવામાં આવે છે. આખા શહેરને દુલ્હનની જેમ શણગારવામાં આવે છે.
તમિલનાડુ- બોમ્માઈ કોલુ
તમિલનાડુમાં નવરાત્રી દરમિયાન માત્ર દુર્ગા જ નહીં પરંતુ લક્ષ્મી અને સરસ્વતી જેવા અન્ય હિંદુ દેવ-દેવતાઓની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. આ તહેવાર(bommai kolu) માત્ર મહિલાઓ જ ઉજવે છે. દંતકથાઓ અનુસાર, ત્રણ અલગ-અલગ દિવસોમાં ત્રણ દેવી-દેવતાઓની પૂજા કરવામાં આવે છે અને લોકો એકબીજા સાથે કપડાં, મીઠાઈઓ અને નારિયેળ જેવી ભેટોની આપ-લે કરે છે. તમિલનાડુમાં નવરાત્રીની ઉજવણીનો બીજો રિવાજ કોલુ (ઢીંગલીની મૂર્તિઓ)નું પ્રદર્શન છે. ઢીંગલીઓને કલા અને દિવ્યતાના પ્રતીક તરીકે પૂજવામાં આવે છે.
આ સમાચાર પણ વાંચોઃ Shardiya Navratri Rules: આ શારદીય નવરાત્રીમાં શું કરવું અને શું ન કરવું? જાણો પૂજાના નિયમો
