News Continuous Bureau | Mumbai

Anil Ambani Story: રિલાયન્સ અનિલ ધીરુભાઈ અંબાણી ગ્રુપ (RADG)ના વડા અનિલ અંબાણી આજે 64 વર્ષના થયા. એક સમય હતો જ્યારે અનિલ અંબાણી બિઝનેસ જગતમાં મોટું નામ હતું કારણ કે તે સમયે તેમની પાસે મોટો બિઝનેસ હતો. વર્ષ 2010 પહેલા અનિલ અંબાણી વિશ્વના ટોપ-10 સૌથી અમીર લોકોની યાદીમાં સામેલ હતા અને એક સમય એવો આવ્યો જ્યારે તેઓ વિશ્વના છઠ્ઠા સૌથી અમીર વ્યક્તિ બની ગયા. પરંતુ સમયની સાથે તેની સ્થિતિ નબળી પડવા લાગી અને હવે તેનો લગભગ તમામ બિઝનેસ મુશ્કેલીમાં છે.

ખરેખર, રિલાયન્સ ગ્રુપની સ્થાપના સ્વર્ગસ્થ ધીરુભાઈ અંબાણીએ 1958માં કરી હતી. વર્ષ 2002માં તેમના મૃત્યુ બાદ દેશના આ મોટા બિઝનેસ હાઉસમાં વિભાજન થયું અને ધીરુભાઈના બે પુત્રો વચ્ચે કંપનીઓ વહેંચાઈ ગઈ. મોટા પુત્ર મુકેશ અંબાણીએ પેટ્રોકેમિકલ, ટેક્સટાઈલ રિફાઈનરી, ઓઈલ-ગેસના બિઝનેસનો સમાવેશ કરતા જૂના બિઝનેસથી સંતોષ માનવો પડ્યો. તો નાના પુત્ર અનિલ અંબાણીના ખાતામાં નવા યુગના બિઝનેસો આવ્યા. તેમને ટેલિકોમ, ફાઇનાન્સ અને એનર્જી બિઝનેસની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી.

નવા જમાનાનો બિઝનેસ મેળવ્યા પછી પણ અનિલ અંબાણી કંઈ ખાસ કરી શક્યા નથી અને આજે તેમની ઘણી કંપનીઓ નાદાર થઈ ગઈ છે. બીજી તરફ મુકેશ અંબાણીએ પોતાની સમજદારીથી બિઝનેસને ઉંચાઈ પર લઈ ગયા અને આજે તેઓ એશિયાના સૌથી અમીર વ્યક્તિ છે. ચાલો જોઈએ અનિલ અંબાણીએ ક્યાં ભૂલ કરી.

અનિલ અંબાણી એક સમયે ટોપ-10 અમીરોમાં સામેલ હતા

અનિલ અંબાણી પાસે ટેલિકોમ, પાવર અને એનર્જી બિઝનેસ હતો, જે નવા યુગમાં સફળતાની ગેરંટી માનવામાં આવે છે. આ ક્ષેત્રોમાં, તે દેશના મોટા ખેલાડી બનવા માંગતા હતા અને ઘણી મહત્વાકાંક્ષી યોજનાઓ બનાવતા હતા, પરંતુ સચોટ આયોજનના અભાવે તેમને નફાને બદલે ભારે નુકસાનનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. વર્ષ 2008માં વિભાજનની નજીક તેમની પાસે આવેલી કંપનીઓના આધારે અનિલ અંબાણી વિશ્વના ટોપના અમીરોની યાદીમાં છઠ્ઠા સ્થાને હતા, જ્યારે આજે સ્થિતિ એવી છે કે તેમની કંપનીઓ વેચાવાના આરે છે. ચાલો આપણે પાંચ મુદ્દાઓમાં સમજીએ કે તેમના વિનાશના મુખ્ય કારણો શું હતા.

આ સમાચાર પણ વાંચો: SRF Share: આ શેરે બનાવ્યા એક લાખ રૂપિયાના 12 કરોડ, જાણો શું છે કંપનીનો બિઝનેસ

પ્રાથમિક કારણ

જ્યારે અનિલ અંબાણીને નવા જમાનાનો બિઝનેસ મળ્યો ત્યારે તેમણે યોગ્ય પ્લાનિંગ વિના બિઝનેસને આગળ વધારવામાં ઉતાવળ કરી, જેના કારણે તેમને ઘણો ખર્ચ થયો. કોઈપણ તૈયારી વિના તે એક પછી એક નવા પ્રોજેક્ટમાં પૈસા રોકતો રહ્યો.

બીજું કારણ

તે સમયે, અનિલ અંબાણી ટેલિકોમ સેક્ટરના બાદશાહ બનવાની દાવ લગાવતા નવા પ્રોજેક્ટ્સમાં અપેક્ષા કરતાં વધુ ખર્ચ અને વળતર નહિવત હતું. તેના પતનનું આ એક મોટું કારણ છે.

ત્રીજું કારણ

નિષ્ણાતોના મતે, અનિલ અંબાણીના પતનના ઘણા કારણોમાંનું એક કારણ હતું કે તેમનું કોઈ એક બિઝનેસ પર ધ્યાન ન હતું અને તેઓ એક બિઝનેસમાંથી બીજા બિઝનેસમાં કૂદકા મારતા હતા. અમલીકરણમાં ખામીને કારણે, તેમના ઘણા પ્રોજેક્ટ્સમાં ઘણા પૈસા ખર્ચવામાં આવ્યા હતા.

ચોથું કારણ

કોસ્ટ ઓવરરન્સને કારણે, તેણે વધારાની ઇક્વિટી ઊભી કરવી પડી અને પ્રોજેક્ટ્સ પૂર્ણ કરવા માટે લેણદારો પાસેથી ઉધાર લેવું પડ્યું. દેવાનો બોજ વધતો જ ગયો અને જે પ્રોજેક્ટમાં તેણે લોનના નાણાંનું રોકાણ કર્યું, તેમાંથી વળતર મળી શક્યું નહીં.

પાંચમું કારણ

અનિલ અંબાણી દ્વારા મોટા ભાગના વ્યાપાર સંબંધિત નિર્ણયો મહત્વાકાંક્ષાના ફિટમાં લેવામાં આવ્યા હતા. આ સિવાય તેને કોઈપણ વ્યૂહરચના વગર સ્પર્ધામાં કૂદી પડવામાં રસ હતો. આ કારણે દેવાના બોજ અને 2008ની વૈશ્વિક મંદીએ તેમને ફરીથી ઊભું થવાનો સમય પણ આપ્યો ન હતો.

વૈશ્વિક મંદી પહેલા અનિલ અંબાણીના ગ્રૂપ (ADAG)ની કંપનીઓનું માર્કેટ વેલ્યુ આશરે 4 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું. પરંતુ, તે આ તબક્કે રહી શક્યો નહીં. તેમને મળેલી કંપનીઓના બરબાદીમાં આર પાવર અને આર કોમનો ઉલ્લેખ કરવો ખૂબ જ જરૂરી છે. આને ઉદાહરણ તરીકે ધ્યાનમાં લો, અનિલ અંબાણીએ ઊર્જા ક્ષેત્રમાં ટોચ પર પહોંચવા માટે ઘણા પ્રોજેક્ટ્સમાં દાવ લગાવ્યો હતો, જેમાંથી એક સાસણ પ્રોજેક્ટ હતો. તેની કિંમત તે સમયે અંદાજિત કરતાં $1.45 લાખ વધુ હતી, આ પ્રોજેક્ટને વધારાની ઇક્વિટી અને દેવાદારોના દેવા દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવ્યું હતું અને કંપની પરનું દેવું રૂ. 31,700 કરોડને વટાવી ગયું હતું. જવાબદારીઓ વધતી રહી, દેવું વધતું રહ્યું અને કંઈ હાથમાં આવ્યું નહીં.

આ સિવાય ટેલિકોમ સેક્ટરમાં તેમની ભૂલે તેમને આર્થિક રીતે નબળા કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. આરકોમ દ્વારા અનિલ અંબાણી અમીરોની ટેક્નોલોજી લઈને ગરીબોને સોંપવાના કામમાં રોકાયેલા હતા. આ સમયે તેઓએ સીડીએમએ આધારિત નેટવર્ક અપનાવ્યું હતું, જે જીએસએમ નેટવર્કની સરખામણીમાં મોંઘો સોદો હતો. આરકોમનું એઆરપીયુ તે સમયે રૂ. 80 હતું, જે ઉદ્યોગની સરેરાશ રૂ. 120 કરતાં ઓછું હતું. આ રીતે, RComને દરેક યુનિટ પર નુકસાન સહન કરવું પડ્યું અને તે RCom 25,000 કરોડથી વધુના દેવા હેઠળ દબાઈ ગઈ.

મુકેશ અંબાણી ભારતના સૌથી અમીર

એક તરફ જ્યાં અનિલ અંબાણી પોતાની કંપનીઓને નફાકારક ડીલ કરવામાં સફળ ન થઈ શક્યા તો બીજી તરફ તેમના મોટા ભાઈ મુકેશ અંબાણીએ પોતાની સમજદારી અને યોગ્ય વ્યૂહરચનાથી ગ્રુપના જૂના બિઝનેસને વેગ આપ્યો. આ સાથે અન્ય સેક્ટરમાં પણ એન્ટ્રી લઈને બિઝનેસ સેક્ટરમાં અલગ સ્થાન મેળવ્યું છે.