News Continuous Bureau | Mumbai
Foreign Direct Investment: એફડીઆઇ એટલે કે ફોરેન ડાયરેક્ટ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ દુનિયાભરના દેશોના અર્થતંત્રને જોડવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. આ દેશો વચ્ચે મજબૂત અને કાયમી સંબંધ બનાવે છે. વિદેશી બજારોમાં પ્રવેશ સરળ બને છે અને આંતરરાષ્ટ્રીય વેપારમાં વધારો થાય છે.
નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં ભારતમાં આવતા વિદેશી રોકાણમાં ( Foreign Investment ) છેલ્લા કેટલાક વર્ષોની તુલનામાં થોડો ઘટાડો થયો છે. એકંદરે, આ વર્ષે 44.4 અબજ ડોલરનું એફડીઆઈ આવ્યું છે. જે ગયા વર્ષે આવેલા 46 અબજ ડોલરથી થોડી ઓછી છે. વિશ્વની અર્થવ્યવસ્થામાં ( Economy ) અનિશ્ચિતતા અને દરેક દેશ તેના પોતાના વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે તે બે મુખ્ય કારણો છે જેના કારણે ભારતમાં એફડીઆઈમાં ઘટાડો થયો છે.
એફડીઆઈ ( FDI ) એટલે દેશમાં સીધા શેર દ્વારા કરવામાં આવતું રોકાણ. આ કામ કોઈ કંપનીમાં સીધા જ શેર ( Stock Market ) ખરીદીને કરી શકાય છે. વિદેશી કંપની ( foreign company ) જે નફો કમાય છે તેનો આ એક તે ભારતમાં અન્ય રોકાણ તરફ વાળે છે. સાથે જ તેમાં કંપનીના શેર ખરીદવા સિવાય અન્ય કોઈ વસ્તુમાં રોકવામાં આવેલા પૈસાનો પણ સમાવેશ થાય છે. જેમ કે જમીન ખરીદવી કે નવા મશીન લગાવવામાં કરવામાં આવે છે.
Foreign Direct Investment: જ્યારે એક દેશની કંપની બીજા દેશની કંપનીમાં રોકાણ કરે છે…
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, જ્યારે એક દેશની કંપની બીજા દેશની કંપનીમાં રોકાણ ( Investment ) કરે છે અને તે કંપનીના સંચાલનમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે અથવા તેના પર નોંધપાત્ર નિયંત્રણ ધરાવે છે ત્યારે એફડીઆઈ થાય છે.
1991માં તત્કાલિન નાણામંત્રી મનમોહન સિંહે ભારતીય અર્થવ્યવસ્થામાં ( Indian economy ) એફડીઆઈની શરૂઆત કરી હતી. પોતાના ઐતિહાસિક બજેટ ભાષણમાં તેમણે ભારતના અર્થતંત્રમાં ‘મોટા ફેરફારો’ લાવવાની જાહેરાત કરી હતી. આ સુધારાઓએ ભારતીય અર્થતંત્રને ઉદારીકરણ, ખાનગીકરણ અને વૈશ્વીકરણનો માર્ગ મોકળો કર્યો હતો.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Rajkot Airport : દિલ્હી બાદ વધુ એક એરપોર્ટની છત તૂટી પડી, આ હવાઈ મથક પર વરસાદ વચ્ચે થયો અકસ્માત; જુઓ વીડિયો
ફોરેન એક્સચેન્જ મેનેજમેન્ટ એક્ટ હેઠળ ભારતમાં વિદેશી મૂડીરોકાણની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. ત્યારથી, દેશમાં રોકાણના વાતાવરણમાં નોંધપાત્ર સુધારો થયો છે. આજે ભારત ‘ઇઝ ઓફ ડુઇંગ બિઝનેસ’ રેન્કિંગમાં ટોચના 100 દેશોમાં સામેલ છે.
Foreign Direct Investment: ભારતે વિવિધ ક્ષેત્રોમાં વિદેશી રોકાણ પર પણ મર્યાદા નક્કી કરી છે..
શરૂઆતમાં ભારતે વિદેશી કંપનીઓને સીધું રોકાણ કરવાની મંજૂરી આપી ન હતી. ભારતે વિવિધ ક્ષેત્રોમાં વિદેશી રોકાણ પર પણ મર્યાદા નક્કી કરી છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઉડ્ડયન અને વીમા ક્ષેત્રોમાં, વિદેશી રોકાણની મર્યાદા હજી પણ 49% સુધી મર્યાદિત છે.
આ કાયદા હેઠળ, સરકારે કેટલાક સુધારાઓ રજૂ કર્યા હતા, જેમાં કેટલાક ઉદ્યોગોમાં 51% સુધીની વિદેશી માલિકી ધરાવતા પ્રોજેક્ટ્સને સ્વચાલિત મંજૂરીનો સમાવેશ થાય છે. 2000થી સરકારે વિદેશી રોકાણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે હજુ વધુ માર્ગો ખોલ્યા હતા.
એક સર્વેમાં ભારતને 2012માં ચીન બાદ બીજા નંબરનું સૌથી પસંદગીનું સ્થળ ગણવામાં આવ્યું હતું, જ્યાં વિદેશી કંપનીઓ પોતાના પૈસા લગાવી શકતી હતી. આંકડાઓ અનુસાર, તે સમયગાળા દરમિયાન ભારતમાં સૌથી વધુ વિદેશી નાણાં સેવા ક્ષેત્ર, ટેલિકોમ, બાંધકામ અને કમ્પ્યુટર સોફ્ટવેર ક્ષેત્રોમાં આવ્યા હતા. મોરેશિયસ, સિંગાપોર, અમેરિકા અને યુકે એવા દેશો હતા જ્યાંથી ભારતને સૌથી વધુ વિદેશી રોકાણ મળ્યું હતું.
Foreign Direct Investment: નાણાકીય વર્ષ 2011-12માં ભારતમાં સૌથી વધુ વિદેશી સીધું રોકાણ 35.1 અબજ ડોલર હતું….
નાણાકીય વર્ષ 2011-12માં ભારતમાં સૌથી વધુ વિદેશી સીધું રોકાણ 35.1 અબજ ડોલર હતું. જો કે થોડા વર્ષો બાદ રોકાણમાં ઘટાડો થયો હતો. ત્યારબાદ 2015માં ભારત ચીન અને અમેરિકાને પાછળ છોડીને સૌથી મોટું વિદેશી રોકાણ સ્થળ બની ગયું હતું.
માર્ચ 2024 સુધીના લગભગ 24 વર્ષ દરમિયાન ભારતને 678 અબજ ડોલરનું વિદેશી રોકાણ મળ્યું છે. આમાંથી લગભગ અડધો ભાગ મોરેશિયસ અને સિંગાપોરનો છે. 25.31 ટકા રોકાણ મોરેશિયસ અને 23.56 ટકા સિંગાપોરથી આવ્યું છે. આ ઉપરાંત અમેરિકા, નેધરલેન્ડ અને જાપાન પણ ભારતમાં રોકાણ કરનારા ટોચના દેશોમાં સામેલ છે.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Mobile Number Port: 1 જુલાઈથી સિમ કાર્ડ સંબંધિત આ નિયમો બદલાશે, હવે દેશમાં સિમ પોર્ટ કરાવવું હવે સરળ નહી રહે.. જાણો વિગતે..
ગુજરાતે નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં સૌથી શાનદાર પ્રદર્શન કર્યું છે. તેને સીધા રોકાણ માટે ૭.૩ અબજ ડોલર મળ્યા છે. ગત વર્ષની સરખામણીએ આ 55 ટકાનો જબરદસ્ત વધારો છે. આટલા ઊંચા રોકાણને કારણે ગુજરાતે કર્ણાટક અને દિલ્હીને પાછળ છોડી દીધું છે. ગુજરાતની સફળતાનો શ્રેય મોટી કંપનીઓ દ્વારા કરવામાં આવેલા રોકાણને આભારી છે. ઉદાહરણ તરીકે, માઇક્રોનના નવા સેમીકન્ડક્ટર પ્લાન્ટની સ્થાપના કરવાનો નિર્ણય.
Foreign Direct Investment: કર્ણાટકમાં છેલ્લા બે વર્ષથી ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે…
ગુજરાત ઉપરાંત તમિલનાડુ અને મહારાષ્ટ્રમાં પણ એફડીઆઈ વધ્યું છે. ગત વર્ષની સરખામણીએ તમિલનાડુ અને મહારાષ્ટ્રમાં 12 ટકાનો વધારો અને 2 ટકાનો વધારો જોવા મળ્યો છે. તેનું મુખ્ય કારણ ઇલેક્ટ્રોનિક્સ કંપનીઓનું વધતું રોકાણ છે. ફોક્સકોન અને પેગાટ્રોન જેવી કંપનીઓએ તેમની ફેક્ટરીઓ વિસ્તૃત કરી છે.
કર્ણાટકમાં છેલ્લા બે વર્ષથી ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે. આ વર્ષે એફડીઆઈમાં 37 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. આ ઘટાડાનું કારણ સ્ટાર્ટઅપ ફંડિંગમાં આવેલી મંદી અને ટેક્નોલોજી સેક્ટરમાં પહેલેથી જ પૂરતી કંપનીઓ હોવાને કારણે થઈ રહ્યું છે. દિલ્હીમાં વિદેશી રોકાણમાં પણ 13.4 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં એફડીઆઈના મામલે દિલ્હી ચોથા નંબર પર હતું.
