News Continuous Bureau | Mumbai
Kashmiri Saffron: કેસર (Kesar) ને વિશ્વનો સૌથી મોંઘો મસાલો કહેવામાં આવે છે. જેની કિંમત રૂ.2 લાખથી એક કિલોગ્રામ છે. શું તમે જાણો છો કે ભારત, ખાસ કરીને જમ્મુ અને કાશ્મીર (Jammu & Kashmir), વિશ્વમાં કેસર અથવા કેસરનું બીજું સૌથી મોટું ઉત્પાદક છે? કેસર આપણી સંસ્કૃતિ, ખોરાક, દવા, સૌંદર્ય, પૂજાનું અભિન્ન અંગ રહ્યું છે અને અમીરો દ્વારા પણ તેનું મૂલ્ય છે.
તો કેસરને આટલું મોંઘું શું કરે છે? જમ્મુ અને કાશ્મીરનું કેસર શા માટે ખાસ છે અને તેનું ઉત્પાદન વધારવા માટે કયા સઘન પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે? ચૌધરી મોહમ્મદ ઈકબાલ , ડાયરેક્ટર એગ્રીકલ્ચર, કાશ્મીર અમને આ ખાસ ફૂલોની પેદાશોની રસપ્રદ દુનિયા વિશે કેટલીક રસપ્રદ સમજ આપે છે.
કેસરના આટલા ભાવ પાછળ અનેક કારણ છે. કેસરની ખેતી કેટલાક પસંદગીના સ્થળો પર જ થાય છે. કેસર માટે દરેક જગ્યાએ આબોહવા અનુકુળ નથી હોતી. કેસરની ખેતી અને કાપણીની પ્રક્રિયા ખુબ જ ઝટીલ હોય છે. કેસરની કાપણી મશીનથી નહીં પણ હાથથી કરવામાં આવે છે. જેથી કેસર માટે વધુ મહેનત અને મજૂરોની જરૂર પડે છે. જેના લીધે કેસરની કિંમત લગભગ એક કિલોની 1 લાખથી લઈને 3 લાખ રૂપિયા સુધી હોય છે.
કેસરનું ઉત્પાદન મેળવવા માટે ખુબ મહેનત કરવી પડે છે.કેસરના છોડમાંથી ફૂલોને હાથ વડે તોડવામાં આવે છે.ત્યાર બાદ આ ફૂલને છાયડામા 4થી 5 કલાક સુધી રાખવામાં આવે છે.દરેક ફૂલમાં લાલ રંગના 3 કેસરના તાંતણા હોય છે.જેને હાથ વડે ફૂલમાંથી અલગ કરવામાં આવે છે.આવી રીતે લગભગ દોઢ લાખ ફૂલોમાંથી 1 કિલો કેસર નિકલતા હોય છે.
આ સમાચાર પણ વાંચો : India-China border dispute: ભારત અને ચીન વચ્ચે કમાન્ડર સ્તરની વાટાઘાટોમાં ઘણા મુદ્દાઓ વણઉકેલ્યા રહ્યા, કોઈ નક્કર ઉકેલ ન આવ્યો.. જાણો અહીં શું છે આ સંપુર્ણ મુ્દ્દો..
GI ટેગ અને કેવી રીતે કેસરના ભાવ બમણા થયા.
2020-21માં, કાશ્મીરના કેસરને GI (Geographical indication) ટેગ આપવામાં આવ્યો હતો અને ત્યારથી ભારતના કેસરના ભાવ આસમાને પહોંચી ગયા છે. ચૌધરી મોહમ્મદ ઈકબાલ ના ફાયદા વિશે વાત કરે છે. GI ટેગ અને કેવી રીતે કેસરના ભાવ બમણા થયા.ચૌધરી મોહમ્મદ ઇકબાલ કહે છે કે કેસરના ફૂલ પણ ખૂબ જ સુંદર છે, અને કેસરના ખેતરો ઓક્ટોબરમાં એક મોટું પ્રવાસી આકર્ષણ કેંદ્ર બને છે.
માંગમાં વધારાની અસર તેની કિંમત પર જોવા મળી રહી છે. કાશ્મીરી કેસરને જીઆઈ ટેગ મળ્યો છે. જીઆઈ ટેગ ધરાવતું આ વિશ્વનું એકમાત્ર કેસર છે. વિશ્વભરના દેશોમાં કાશ્મીરી કેસરની ભારે માંગ છે. જીઆઈ ટેગ મળવાથી કાશ્મીરી કેસરની ખેતી કરતા ખેડૂતોને મોટો નફો થયો છે.
જીઆઈ ટેગ મળ્યા બાદ કેસરના ભાવમાં વધુ વધારો થયો છે. કાશ્મીરનું ખાસ કેસર ૨.૮ લાખ રૂપિયા પ્રતિ કિલોથી ૪.૯૫ લાખ રૂપિયા પ્રતિ કિલો સુધી વેચાઈ રહ્યું છે. છેલ્લા એક વર્ષમાં તેની કિંમતમાં લગભગ ૪૦ ટકાનો વધારો થયો છે.