News Continuous Bureau | Mumbai

TATA Sons: ટાટા સન્સ (Tata Sons), $150-બિલિયન ટાટા ગ્રૂપ (Tata Group) ની હોલ્ડિંગ કંપની , સપ્ટેમ્બર 2025 સુધીમાં શેરબજારમાં લિસ્ટિંગ માટે તૈયાર રહેવું પડશે અને RBI તેને ‘અપર-લેયર’ NBFC તરીકે વર્ગીકૃત કરશે, જેના માટે વધુ નિયમનકારી પાલનની જરૂર છે. જો ટાટા સન્સ લિસ્ટેડ થાય છે, તો તે રતન ટાટા (Ratan Tata) ની આગેવાની હેઠળના ટાટા ટ્રસ્ટ સહિત તેના શેરધારકો માટે વિન્ડફોલ હશે. ટાટા સન્સની કિંમત 11 લાખ કરોડ રૂપિયા હોવાનો અંદાજ છે. જો ટાટા સન્સ IPO દ્વારા રૂ. 11 લાખ કરોડના મૂલ્યાંકન પર લિસ્ટ થાય છે, તો 5% ઓફરનું મૂલ્ય રૂ. 55,000 કરોડ થશે – જે ભારતની સૌથી મોટી જાહેર ઓફર છે. ટાટા સન્સ, ચેરમેન એન ચંદ્રશેકરનની આગેવાની હેઠળ, આરબીઆઈ (RBI) પાસેથી મુક્તિ મેળવવાની સંભાવનાની શોધ કરી હતી, જેણે સપ્ટેમ્બર 2022 માં પ્રથમ સૂચિ જારી કરી હતી. આરબીઆઈએ ગુરુવારે ફરીથી ઉચ્ચ સ્તરની શ્રેણીમાં 15 એનબીએફસીની સૂચિ બહાર પાડી હતી.

ટાટા સન્સે ટિપ્પણી કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. રતન ટાટા, જેઓ ટાટા સન્સના ચેરમેન એમેરિટસ પણ છે, તેમને મોકલવામાં આવેલ એક ઈમેઈલને પ્રેસ કરવા જવાના સમય સુધી કોઈ જવાબ મળ્યો ન હતો.

વિકલ્પો શું છે

આરબીઆઈના જણાવ્યા મુજબ, ઉપલા સ્તરની NBFCs ને સૂચિત થયાના ત્રણ વર્ષમાં ફરજિયાત સૂચિ સાથે કડક શિસ્ત માળખાને અનુસરવું પડશે. જાહેર સૂચિની જરૂરિયાત, ખાનગી બેંકો માટે ફરજિયાત હોય તેવી જ, વિખરાયેલી માલિકીની ખાતરી કરવાની છે. કદ અને પરસ્પર જોડાણ એ મુખ્ય પરિબળો છે જે ઉપલા સ્તરમાં NBFC મૂકે છે.

એક વિશ્લેષકે જણાવ્યું હતું કે જ્યારે ટાટા સન્સના શેર IPO દ્વારા લિક્વિડ કરન્સીમાં રૂપાંતરિત થશે, ત્યારે વેલ્યુએશન મોરચે ડિસ્કનેક્ટ થશે કારણ કે રોકાણકારો સામાન્ય રીતે હોલ્ડિંગ કંપનીઓને ડિસ્કાઉન્ટ લાગુ કરે છે. ટાટા સન્સ પાસે આરબીઆઈની સૂચનાનું પાલન કરવાનો સમય હોવા છતાં, સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે કંપની પુનર્ગઠન સહિતના વિકલ્પોનું મૂલ્યાંકન કરી શકે છે જેથી તેને ઉપલા સ્તરની સૂચિમાંથી બાકાત રાખવામાં આવે છે.આરબીઆઈએ ઉચ્ચ સ્તરની એનબીએફસીને સૂચનાની તારીખથી ત્રણ મહિનાની અંદર તેના નિયમોના અમલીકરણ માટે બોર્ડ-મંજૂર રોડ મેપ તૈયાર કરવાની જરૂર છે. ટાટા સન્સના બોર્ડે આવો પ્લાન તૈયાર કર્યો છે અને મંજૂર કર્યો છે કે કેમ તે સ્પષ્ટ નથી.

આ સમાચાર પણ વાંચો : Wheat Stock : ભારત સરકારે ભાવ વધારાને રોકવા માટે ઘઉંના સ્ટોક માટે નવી મર્યાદા લાદી

ટાટા સન્સ ઉપરાંત, તેની પરોક્ષ પેટાકંપની, ટાટા કેપિટલ ફાઇનાન્શિયલ સર્વિસિસનો પણ આ યાદીમાં સમાવેશ થાય છે. ટાટા સન્સ ટાટા કેપિટલ ફાઇનાન્શિયલ સર્વિસિસને ટાટા કેપિટલમાં મર્જ કરી રહી છે, જે પોતાને “લિસ્ટિંગ-રેડી” બનાવી રહી છે. ટાટા સન્સે તેના FY23 ના અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે: “સરળ કોર્પોરેટ માળખું મજબૂત મૂડી અને એસેટ બેઝ સાથે એક વિશાળ એકીકૃત એન્ટિટી બનાવશે અને RBI ના નિયમો સાથે સંરેખિત સૂચિ-તૈયાર માળખા તરફ આગળ વધવામાં અમને મદદ કરશે.”

ટાટાએ શું કહ્યું

ડિસેમ્બર 2004માં, રતન ટાટા, જેઓ તે સમયે ટાટા સન્સના ચેરમેન હતા, તેમણે મોરિશિયસમાં ધ સન્ડે ટાઈમ્સને જણાવ્યું હતું કે તેઓ સમૂહની હોલ્ડિંગ કંપનીની યાદી આપવા ઈચ્છે છે. “તે બર્કશાયર હેથવે (વોરેન બફેટ દ્વારા સ્થાપવામાં આવેલ) થી બહુ અલગ નહીં હોય),” ટાટાએ કહ્યું. તેમણે ઉમેર્યું: “એક વિકલ્પ અન્ય TCS-શૈલીની કંપની ખરીદવા અથવા તેને વિકસાવવા માટે ભંડોળનો ઉપયોગ કરવાનો હતો અને ટાટા સન્સને જ ફ્લોટ કરવા માટે સ્પ્રિંગબોર્ડ તરીકે ઉપયોગ કરવાનો હતો.” ટાટા સન્સ 2004 પછી કોરસ, જગુઆર લેન્ડ રોવર, એઈટ ઓક્લોક કોફી અને બ્રિટિશ સોલ્ટ જેવી કંપનીઓને છીનવીને વિદેશી M&As પર આક્રમક બની હતી.

2017 માં, ટાટા સન્સના દિવંગત ચેરમેન સાયરસ મિસ્ત્રીએ ( Cyrus Mistry ) કોર્ટમાં એફિડેવિટમાં જણાવ્યું હતું કે તેમના પરિવાર, કંપનીના સૌથી મોટા વ્યક્તિગત શેરહોલ્ડર, ટાટા ટ્રસ્ટ્સની 2014ની ટાટા સન્સને લંડનમાં સૂચિબદ્ધ કરવાની યોજના સામે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો. LSE પર પ્રાથમિક અને ગૌણ લિસ્ટિંગ દ્વારા ડિફરન્શિયલ વોટિંગ રાઇટ્સ (બોનસ નોન-વોટિંગ શેર્સ) સાથે શેર ઇશ્યૂ કરવાની યોજના હતી. મિસ્ત્રીએ જણાવ્યું હતું કે તેઓ દરખાસ્તની વિરુદ્ધ હતા કારણ કે લેગસી હોટસ્પોટ્સ સંપૂર્ણપણે ઉકેલાયા ન હતા અને વિભેદક મતદાન અધિકારો સાથેના શેરને વૈશ્વિક સ્તરે રોકાણકાર-અનફ્રેન્ડલી તરીકે વખોડવામાં આવ્યા હતા. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે IPOને વધુ યોગ્ય સમયે ફરીથી જોઈ શકાય છે. રૂ. 11-લાખ કરોડના મૂલ્યાંકન પર, ટાટા સન્સમાં મિસ્ત્રી પરિવારનો 18.4% હિસ્સો માત્ર રૂ. 2 લાખ કરોડથી વધુનો હશે.

આ સમાચાર પણ વાંચો : World’s Best Companies 2023: TIME એ વિશ્વની શ્રેષ્ઠ કંપનીઓની યાદી કરી જાહેર, માત્ર આ ભારતીય કંપનીને ટોપ 100માં મળ્યું સ્થાન. જાણો કઈ છે આ કંપની.. વાંચો વિગતવાર અહીં..

ટાટા સન્સના રૂ. 55,000 કરોડના અંદાજિત IPO કદની સરખામણીમાં, 2022માં LICનો IPO રૂ. 21,000 કરોડનો હતો, જે ભારતમાં અત્યાર સુધીની સૌથી મોટી સૂચિ છે, જ્યારે 2021માં Paytmની રૂ. 18,300-કરોડની ઓફર બીજા નંબરની સૌથી મોટી છે. ઑક્ટોબર 2021 માં, RBI એ NBFCs માટે એક માળખું બહાર પાડ્યું, 2018 ના અંતમાં IL&FS, જે ભારતની સૌથી મોટી મૂડીરોકાણ કંપનીઓમાંની એક હતી, ની નિષ્ફળતા પછી, તેમને અમુક પરિમાણોના આધારે વિવિધ સ્તરોમાં વર્ગીકૃત કરી. સ્તરે તેમને લાગુ પડતી નિયમનકારી જોગવાઈઓનું પાલન કરવું પડશે,” જે સાગર એસોસિએટ્સના ભાગીદાર લલિત કુમારે જણાવ્યું હતું.