News Continuous Bureau | Mumbai 
આ વર્ષે ભારતમાં G20 દેશોની આંતરરાષ્ટ્રીય સંમેલન યોજાઈ રહી છે અને ભારત સરકારે આ સંદર્ભમાં મોટો નિર્ણય લીધો છે. હવેથી ભારતના રાષ્ટ્રપતિને ઇન્ડિયાના રાષ્ટ્રપતિને બદલે ભારતના રાષ્ટ્રપતિ કહેવામાં આવશે. ઘણા સંગઠનો આ પહેલા પણ દેશને ભારત કહેવાનો વિરોધ કરી રહ્યા હતા. ભારત નામનો ભારતીય જનતા પાર્ટી દ્વારા પણ વિરોધ કરવામાં આવ્યો હતો. ભારતને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારત તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ નામનો ઈતિહાસ પણ લાંબો છે. ઉપરાંત, પ્રાચીન સમયથી ભારતને સાત અલગ અલગ નામોથી ઓળખવામાં આવતું હતું.

ઇન્ડિયા એટલે ભારત એ ભારતીય બંધારણના પહેલા જ અનુચ્છેદમાં કહેવાયું છે. તેનો અર્થ એ છે કે આ બંને નામોને મંજૂરી આપવામાં આવી છે. કારણ કે ભારત આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારત તરીકે જાણીતું છે. આથી અમે અંગ્રેજીમાં ભારત અને ભારતીય ભાષાઓમાં ભારત નામ અપનાવ્યું છે.

ભારતના સાત નામોનો ઈતિહાસ શું છે?

પ્રાચીન સમયથી ભારતને સાત અલગ અલગ નામોથી ઓળખવામાં આવે છે. તે નામો આ પ્રમાણે છે,

જંબુદ્વીપ
પ્રાચીન સમયમાં ભારત જંબુદ્વીપ તરીકે ઓળખાતું હતું. આ શબ્દ બે નામો પરથી આવ્યો છે, જાંબુ અને દ્વીપ. જાંબુ એટલે જાંબુ અને દ્વિપ એટલે જમીન. એટલે કે ભારત જાંબુના વૃક્ષોની ભૂમિ તરીકે જાણીતું હતું.

આ સમાચાર પણ વાંચો : RBIએ મોટી ભેટ.. હવે UPI પર મળશે લોન સુવિધા.. જાણો કઈ રીતે મેળવી શકો છો આ લાભ.. વાંચો વિગતવાર અહીં…

આર્યાવર્ત
ઋગ્વેદમાં ભારતીય ઉપખંડને આર્યાવર્ત કહેવામાં આવતું હતું. ઘણા પુરાણોમાં આ નામનો ઉલ્લેખ છે. પ્રાચીન સમયમાં આર્યો ઈરાનથી ભારતીય ઉપખંડમાં આવ્યા હતા અને અહીં સ્થાયી થયા હતા. તેથી, તેઓ જ્યાં રહેતા હતા તે ભૂમિને આર્યાવર્ત કહેવામાં આવે છે. મહાભારતમાં પણ આ નામનો વારંવાર ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.

ભારત ખંડ
જંબુદ્વીપ નામની સાથે ભારતને પ્રાચીન સમયમાં ભારત ખંડ પણ કહેવામાં આવતું હતું. જેમાં અફઘાનિસ્તાનથી બાંગ્લાદેશ સુધીની જમીન સામેલ હતી.

ભારત અથવા ભારતવર્ષ
એવું કહેવાય છે કે આપણા દેશનું નામ ભારત પ્રાચીન રાજા ભરત પરથી પડ્યું હતું. દુષ્યંત અને શંકુતલના પુત્ર ચક્રવર્તી સમ્રાટ ભરત હતા. તેમના પછી ઉત્તર ભારતમાં રહેતા જૂથને ભારત કહેવામાં આવ્યું અને પાછળથી તેમની વસાહતને ભારત કહેવામાં આવ્યું. કેટલાક પુરાણોમાં કહેવાયું છે કે ઋષભદેવના પુત્ર ભરતના નામ પરથી આપણા દેશનું નામ ભારત પડ્યું છે. ભારત અથવા ભારત સમગ્ર ભારતીય ઉપખંડ તરીકે ઓળખાતું હતું.

હિન્દુસ્તાન
હિન્દુ શબ્દ સિંધુ નામ પરથી આવ્યો છે. સિંધુ એ લોકો છે જે સિંધુ નદીના કિનારે રહે છે. પરંતુ આરબ લોકો સિંધુ નામ કહી શકતા ન હતા, તેથી તે અપભ્રંશ થઈને હિંદુ થઈ ગઈ. પછી હિંદુ નામ પ્રચલિત થયું અને હિંદુઓ જ્યાં રહે છે તે ભૂમિને હિંદુસ્તાન કહેવામાં આવે છે. હિન્દુસ્તાન નામ મુઘલ કાળમાં પ્રચલિત થયું. મુઘલો આ દેશને હિન્દુસ્તાન કહેતા હતા કારણ કે ત્યાં હિન્દુઓની બહુમતી રહે છે.

ભારતનું નામ ઈન્ડિયા કેવી રીતે પડ્યું?
બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન ભારતને ઇન્ડિયા કહેવામાં આવતું હતું. પ્રાચીન હડપ્પા-મોહેંજોદાડો સંસ્કૃતિ પશ્ચિમી દેશોમાં સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિ તરીકે જાણીતી હતી. સિંધુ નદીને પશ્ચિમી લોકો સિંધુ નદી કહેતા હતા. તેથી તેમણે આ સંસ્કૃતિને સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિ કહી. તેના પરથી આ દેશને લેટિન ભાષામાં ઈન્ડે કહે છે.

ઈન્ડે નામ પાછળથી અંગ્રેજો દ્વારા બોલચાલની ભાષામાં ભારત તરીકે ઓળખાતું હતું અને પાછળથી આ નામ લોકપ્રિય બન્યું હતું. એવું અનુમાન છે કે ભારત નામ જે હવે અંગ્રેજીમાં છે તે બદલાઈ શકે છે. ભારતના ગેઝેટમાંથી ભારત નામને હંમેશ માટે હટાવીને આ દેશને માત્ર ભારત તરીકે જ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઓળખ અપાવવાના પ્રયાસો કરી શકાય છે.