News Continuous Bureau | Mumbai
Lok Sabha Election 2024: લાલ કિલ્લાના મંચ પરથી વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી (PM Narendra Modi) એ પરિવારવાદ (Familyism) ને લોકશાહી માટે સૌથી ખતરનાક ગણાવ્યો હતો. પોતાના ભાષણ દરમિયાન વડાપ્રધાન મોદીએ ઓછામાં ઓછા 12 વખત પરિવારવાદનું નામ લીધું હતું. સંબોધન દરમિયાન, તેમણે રાજકારણમાંથી ભત્રીજાવાદને જડમૂળથી ઉખાડી નાખવાની પણ અપીલ કરી હતી.
આ પછી ભાજપે (BJP) પણ આખા દેશમાં ભત્રીજાવાદ વિરુદ્ધ અભિયાન શરૂ કર્યું હતું. પાર્ટીના મોટા નેતાઓ વારંવાર INDIA ગઠબંધનના સહયોગીઓના ભત્રીજાવાદનો ઉલ્લેખ કરે છે. જેપી નડ્ડાએ તાજેતરમાં કહ્યું હતું કે INDIA જોડાણનો ઉદ્દેશ્ય પરિવારને આગળ લઈ જવાનો છે, દેશને નહીં.
ભત્રીજાવાદ પર ચાલી રહેલી ચર્ચા વચ્ચે NDA પાર્ટીઓના આંકડા ચોંકાવનારા છે. જેડીએસના પ્રવેશથી વંશવાદ પર ભાજપના સ્ટેન્ડ પર સવાલો ઉભા થયા છે. એપ્રિલ 2023માં કર્ણાટકમાં એક રેલીમાં વડાપ્રધાન મોદીએ જેડીએસને એક પરિવારની પ્રાઈવેટ લિમિટેડ પાર્ટી ગણાવી હતી. વડાપ્રધાને જેડીએસ વિશે કહ્યું હતું – કર્ણાટકમાં એક પાર્ટી છે, જેડીએસ (JDS), જે સંપૂર્ણપણે એક પરિવારની પ્રાઈવેટ લિમિટેડ પાર્ટી છે. આ પરિવારના મોટા ચહેરાઓ તેમના પરિવારની સુરક્ષામાં તમામ તાકાત લગાવી રહ્યા છે. વડાપ્રધાને જેડીએસને કોંગ્રેસ (Congress) ની બી-ટીમ ગણાવી હતી.
જેડીએસની સાથે સાથે ભાજપના 13 સહયોગીઓની રાજનીતિ વંશવાદ પર આધારિત છે. આમાંના ઘણા પક્ષો હજુ પણ સત્તામાં છે. ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર અને મહારાષ્ટ્રમાં ભાજપ ગઠબંધનમાં સમાવિષ્ટ મોટા ભાગના પક્ષો વંશવાદના ચક્કરમાં છે.
આ પાર્ટીઓ વિશે વિગતે…
જનતા દળ સેક્યુલર- આ પાર્ટીની સ્થાપના પૂર્વ વડાપ્રધાન એચડી દેવગૌડાએ કરી હતી. આ પાર્ટીનો મુખ્ય આધાર કર્ણાટક અને કેરળમાં છે. હાલમાં જ જેડીએસે બીજેપી ગઠબંધનમાં સામેલ થવાની જાહેરાત કરી છે. જેડીએસના સ્થાપક એચડી દેવગૌડા હાલમાં રાજ્યસભાના સાંસદ છે. દેવેગૌડાના બે પુત્રો એચડી કુમારસ્વામી અને એચડી રેવન્ના ધારાસભ્ય છે, જ્યારે રેવન્નાનો પુત્ર પ્રજ્વલ હાલમાં સાંસદ છે. કુમારસ્વામીના પુત્ર નિખિલે લોકસભાની ચૂંટણી લડી છે. જોકે, તે જીતી શક્યો નહોતો.
દિલ્હીમાં અમિત શાહના સ્થાને થયેલી બેઠકમાં કુમારસ્વામીની સાથે નિખિલ પણ હાજર હતા. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, JDSએ ભાજપ સમક્ષ કુલ 6 લોકસભા સીટોની માંગ મૂકી છે. પાર્ટીને ઓછામાં ઓછી 5 બેઠકો મળવાની ધારણા છે. 2019માં દેવેગૌડા પરિવારના ત્રણ નેતાઓ ચૂંટણી મેદાનમાં હતા. આ વખતે પણ પરિવારમાંથી ત્રણ નેતાઓ ચૂંટણી લડી શકે છે. કર્ણાટકમાં 10 લોકસભા સીટો પર JDSની મજબૂત પકડ છે. તાજેતરની કર્ણાટક વિધાનસભા ચૂંટણીમાં JDSને 19 બેઠકો મળી છે. પાર્ટી પાસે લગભગ 15 ટકા વોટ છે.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Maharashtra Rain: હવામાન વિભાગની આગાહી! મુંબઈ, થાણે સહિત આ 13 જિલ્લાઓમાં વરસાદનું એલર્ટ.. જાણો ક્યા કેટલો વરસાદ..વાંચો અહીં..
શિવસેના- શિવસેનાની કમાન હાલમાં મહારાષ્ટ્રના રાજકારણમાં સક્રિય એકનાથ શિંદે પાસે છે. એકનાથ શિંદેના પરિવારના બે નેતાઓ હાલમાં સક્રિય રાજકારણમાં છે. એકનાથ શિંદે પોતે મુખ્યમંત્રી છે, જ્યારે તેમના પુત્ર શ્રીકાંત થાણે બેઠક પરથી સાંસદ છે. શિંદેના ભાઈ પણ રાજકારણમાં ખૂબ સક્રિય છે. શિવસેનાની સ્થાપના બાળાસાહેબ ઠાકરેએ કરી હતી. જો કે, 2022 માં એક મહત્વપૂર્ણ વિકાસ પછી, ચૂંટણી પંચે તેની કમાન એકનાથ શિંદેને આપી. શિવસેના મહારાષ્ટ્રમાં રાજનીતિ કરે છે, જ્યાં લોકસભાની કુલ 48 બેઠકો છે. શિવસેના ક્વોટાના ઘણા મંત્રીઓ, ધારાસભ્યો અને સાંસદોના પરિવારો સ્થાનિક રાજકારણમાં સક્રિય છે.
NCP (અજિત) – રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ પાર્ટીનો એક જૂથ તાજેતરમાં અજિત જૂથના નેતૃત્વમાં છેડો ફાડીને NDAમાં જોડાયો છે. NCP અજિત જૂથના 9 મંત્રીઓ ભાજપ સરકારમાં સામેલ છે. અજીત મહારાષ્ટ્રના શક્તિશાળી નેતા શરદ પવારના ભત્રીજા છે. તાજેતરમાં લોકસભામાં સાંસદ સુપ્રિયા સુલેએ ભાજપની રાજનીતિ પર સવાલ ઉઠાવ્યા હતા. સુપ્રિયાએ કહ્યું કે વડા પ્રધાન મોદીએ અમારી પાર્ટીને સ્વાભાવિક રીતે ભ્રષ્ટ પાર્ટી કહી હતી, પરંતુ તમે તે બધાને તમારી સાથે લઈ ગયા જેમના પર ભ્રષ્ટાચાર અને ભત્રીજાવાદનો આરોપ હતો. અજિત પવારની સાથે NCPના ધનંજય મુંડે અને અદિતિ તટકરે મહારાષ્ટ્ર સરકારમાં મંત્રી છે. ધનંજય શક્તિશાળી નેતા ગોપીનાથ મુંડેના ભત્રીજા છે, જ્યારે અદિતિ સુનીલ તટકરેની પુત્રી છે. અજિત પવારની મદદથી ભાજપ લોકસભા ચૂંટણીમાં NCPની વોટબેંકને NDAમાં શિફ્ટ કરવા માંગે છે. મહારાષ્ટ્રમાં NCP 25-30 સીટો પર મજબૂત વર્ચસ્વ ધરાવે છે.
જેજેપી- હરિયાણાની જનનાયક જનતા પાર્ટી પણ એનડીએ ગઠબંધનમાં સામેલ છે. આ પાર્ટીના વડા અજય ચૌટાલા છે, જે પૂર્વ નાયબ વડાપ્રધાન ચૌધરી દેવીલાલના પૌત્ર છે. અજય ચૌટાલાના પિતા ઓમ પ્રકાશ ચૌટાલા હરિયાણાના મુખ્યમંત્રી રહી ચૂક્યા છે. અજય ચૌટાલાના ભાઈ અભય ચૌટાલા હાલમાં ધારાસભ્ય છે. અજયનો પુત્ર દુષ્યંત હાલમાં હરિયાણા સરકારમાં ડેપ્યુટી સીએમ છે. જનનાયક જનતા પાર્ટીની રચના 2019 પહેલા પારિવારિક વિવાદ બાદ કરવામાં આવી હતી. 2019 માં, જનનાયક જનતા પાર્ટી તેના શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શનને કારણે હરિયાણાના હિસાર, જીંદ અને કૈથલમાં ત્રીજી શક્તિ તરીકે ઉભરી આવી. હરિયાણા સરકારમાં જેજેપીના 3 મંત્રી છે. જેજેપીની 2 લોકસભા સીટો પર પણ મજબૂત પકડ છે.
LJP (R) અને RLJP- રામવિલાસ પાસવાનની પાર્ટી LJP હાલમાં બે જૂથોમાં વહેંચાયેલી છે. પાસવાનના ભાઈ પશુપતિ પારસ આરએલજેપીના વડા છે અને પાસવાનના પુત્ર ચિરાગ એલજેપી (આર)ના વડા છે. બંને જૂથ હજુ પણ ભાજપમાં છે. સાંસોપાથી રાજકીય કારકિર્દી શરૂ કરનાર રામવિલાસ પાસવાન જ્યારે એનડીએમાં જોડાયા ત્યારે તેમના પરિવારના ચાર સભ્યો સક્રિય રાજકારણમાં હતા. રામચંદ્રના મૃત્યુ બાદ તેમના પુત્રોએ રાજકારણમાં પ્રવેશ કર્યો છે. હાલમાં, પશુપતિ કેબિનેટ મંત્રી છે અને પ્રિન્સ આરએલજેપી ક્વોટામાંથી સાંસદ છે. ચિરાગ એલજેપી (આર) ના સાંસદ છે. એવી અટકળો છે કે રામવિલાસ પાસવાનની પત્ની રીના પાસવાન પણ રાજકારણમાં પ્રવેશ કરશે. બિહાર અને ઝારખંડના રાજકારણમાં એલજેપીનો વિશેષ પ્રભાવ છે. પાર્ટીએ 2019માં 6 લોકસભા સીટો જીતી હતી.
હમ (સે)- જીતન રામ માંઝીની પાર્ટી હિન્દુસ્તાન અવમ મોરચા પણ NDA ગઠબંધનનો એક ભાગ છે. માંઝી બિહારના મુખ્યમંત્રી રહી ચૂક્યા છે. 2015માં જેડીયુથી અલગ થયા બાદ તેણે 2015માં પોતાની પાર્ટી બનાવી હતી. જીતન રામ માંઝીના પરિવારના સભ્યો પણ તેમની પાર્ટી પર વર્ચસ્વ ધરાવે છે. માંઝીના પુત્ર સંતોષ સુમન પાર્ટીના સત્તાવાર વડા છે. તેઓ નીતીશ સરકારમાં મંત્રી પણ રહી ચૂક્યા છે. માંઝીના સમાધાન પણ પાર્ટીના સિમ્બોલથી ધારાસભ્ય છે. જીતન રામ માંઝીની વહુ દીપા માંઝી પણ સોશિયલ મીડિયા પર ઘણી એક્ટિવ છે. તેમના રાજકારણમાં પ્રવેશને લઈને અટકળો ચાલી રહી છે. બિહારના ગયા, ઔરંગાબાદ અને જમુઈ જિલ્લામાં
અમારી (SE) મજબૂત પકડ છે. આ જિલ્લાઓમાં કુલ 3 લોકસભા બેઠકો છે.
NPP- નેશનલ પીપલ્સ પાર્ટી પણ નેશનલ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સમાં સામેલ છે. NPPના વડા કોનરાડ સંગમા હાલમાં મેઘાલયના મુખ્યમંત્રી છે. કોનરાડના પિતા પીએ સંગમા દેશના પીઢ નેતા હતા. પીએ સંગમા લોકસભાના સ્પીકર પણ રહી ચૂક્યા છે. 2012માં તેઓ ભાજપના સમર્થનથી રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી પણ લડ્યા હતા. સંગમાએ તેમની રાજકીય કારકિર્દી કોંગ્રેસમાંથી શરૂ કરી હતી. કોનરેડની બહેન અગાથા સંગમા હાલમાં લોકસભા સાંસદ છે. અગાથા મનમોહન સિંહ સરકારમાં મંત્રી પણ રહી ચૂક્યા છે. કોનરાડના ભાઈ જેમ્સ સંગમા પણ મેઘાલય સરકારમાં મંત્રી રહી ચૂક્યા છે. કોનરાડ સંગમાની પાર્ટી ઉત્તર-પૂર્વ ભારતમાં વધુ સક્રિય છે, જ્યાં તેની પાસે લગભગ 25 લોકસભા બેઠકો છે. આમાંના મોટા ભાગ પર હજુ પણ ભાજપનું નિયંત્રણ છે.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Waheeda Rahman : સુશ્રી વહીદા રહેમાનને 53મા દાદાસાહેબ ફાળકે લાઈફટાઈમ એચિવમેન્ટ એવોર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવશે
અપના દળ (એસ) – અપના દળ (સોનેલાલ)નું નેતૃત્વ અનુપ્રિયા પટેલ કરે છે, જે મોદી કેબિનેટમાં મંત્રી પણ છે. અનુપ્રિયાને રાજકારણ વારસામાં મળ્યું છે. તેમના પિતા સોનેલાલ પટેલ ઉત્તર પ્રદેશના શક્તિશાળી રાજકારણી હતા. અનુપ્રિયાની માતા ક્રિષ્ના પટેલ, બહેન પલ્લવી પટેલ અને પતિ આશિષ પટેલ રાજકારણમાં સક્રિય છે. પલ્લવી સમાજવાદી પાર્ટીની ધારાસભ્ય છે. આશિષ યોગી સરકારમાં અપના દળ (એસ) ક્વોટામાંથી મંત્રી છે.ઉત્તર પ્રદેશના મિર્ઝાપુર, પ્રતાપગઢ, કૌશામ્બી, પ્રયાગરાજ, બનારસ, બલિયા અને વારાણસીમાં અપના દળની મજબૂત પકડ છે. અહીંના પટેલ સમુદાયને અપના દળના મુખ્ય મતદારો માનવામાં આવે છે, જેની વસ્તી યુપીમાં લગભગ 6 ટકા છે.
ઉત્તર પ્રદેશમાં લોકસભાની કુલ 80 બેઠકો છે, જેમાંથી 2019માં અપના દળે 2 બેઠકો જીતી હતી. ઉત્તર પ્રદેશ વિધાનસભા ચૂંટણી 2020માં અપના દળના 13 ધારાસભ્યો જીતીને ગૃહમાં પહોંચ્યા હતા.
ઉત્તર પ્રદેશની સુભાસ્પા- સુહેલદેવ સમાજ પાર્ટી તાજેતરમાં NDAમાં સામેલ થઈ છે. સુભાષપાના વડા ઓમ પ્રકાશ રાજભર છે, જેઓ હાલમાં વિધાનસભાના સભ્ય છે. સુભાસ્પા રાજભર અને અત્યંત પછાત સમુદાયોના મુદ્દાઓ પર રાજનીતિ કરે છે.
ઓમ પ્રકાશ રાજભરની પાર્ટી પણ ભત્રીજાવાદથી અછૂત નથી. ઓમ પ્રકાશના મોટા પુત્ર અરવિંદ રાજભરના દરજ્જા સાથે મંત્રી રહી ચૂક્યા છે. હાલમાં તેઓ પાર્ટીના મુખ્ય મહાસચિવ છે. તેમના નાના પુત્ર અરુણ રાજભર પાર્ટીના મુખ્ય પ્રવક્તા છે. ઓમ પ્રકાશ રાજભરની પાર્ટી વારાણસી, ગાઝીપુર, મૌ, બલિયા અને આઝમગઢમાં ઘણી સક્રિય છે. ઉત્તર પ્રદેશ વિધાનસભામાં સુભાસપ પાસે હાલમાં 6 ધારાસભ્યો છે.
નિષાદ પાર્ટી- સંજય નિષાદની નિષાદ પાર્ટી પણ બીજેપી ગઠબંધનનો એક ભાગ છે. આ પાર્ટી યુપીના કુશીનગર, ગોરખપુર, મહારાજગંજ અને સંત કબીરનગરમાં ખૂબ સક્રિય છે. નિષાદ પક્ષમાં પણ પરિવારવાદનું વર્ચસ્વ છે. સંજય નિષાદ પોતે હાલમાં યોગી સરકારમાં મંત્રી છે. તેમના પુત્ર પ્રવીણ નિષાદ ભાજપના સિમ્બોલ પર સંત કબીરનગરથી સાંસદ છે. ઉત્તર પ્રદેશ વિધાનસભામાં નિષાદ પાર્ટી પાસે હાલમાં 6 ધારાસભ્યો છે. નિષાદ પાર્ટી 2018માં પ્રથમ વખત ચર્ચામાં આવી હતી. તે સમયે યોગી આદિત્યનાથની ગોરખપુર સીટ પર પેટાચૂંટણી થવાની હતી. નિષાદ પાર્ટીના પ્રવીણે ભાજપના ઉમેદવારને જંગી મતથી હરાવ્યા હતા.
એનડીએની તમિલ મનીલા કોંગ્રેસ પણ ભત્રીજાવાદમાંથી જન્મેલી પાર્ટી છે. તમિલ મનીલા કોંગ્રેસના પ્રમુખ જીકે વાસન શક્તિશાળી નેતા જીકે મૂપનારના પુત્ર છે. નાગા પીપલ્સ ફ્રન્ટ પાર્ટીમાં પણ નેપોટિઝમનું વર્ચસ્વ છે. પાર્ટીના અધ્યક્ષ નેફિયુ રિયો પોતે મુખ્યમંત્રી છે. તેમના ભાઈ ઝેલિયો રિયો પણ નાગાલેન્ડ સરકારમાં મંત્રી રહી ચૂક્યા છે.
