News Continuous Bureau | Mumbai
One Nation One Election: મોદી સરકાર વર્ષોથી જે ‘એક દેશ-એક ચૂંટણી’ની વાત કરતી હતી, હવે તેને લાગુ કરવાની તૈયારીઓ શરૂ કરી દીધી છે. કેન્દ્ર સરકારે આ માટે એક સમિતિની રચના કરી છે. તેની અધ્યક્ષતા પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદને સોંપવામાં આવી છે. આ સમિતિ એક દેશ-એક ચૂંટણી માટે કામ કરશે.
સરકારે આ સમિતિની રચના એવા સમયે કરી છે જ્યારે એક દેશ-એક ચૂંટણીને લઈને સંસદના વિશેષ સત્રમાં બિલ લાવી શકાય તેવી ચર્ચાએ જોર પકડ્યું છે. સંસદનું વિશેષ સત્ર 18થી 22 સપ્ટેમ્બર સુધી ચાલશે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અવારનવાર એક દેશ, એક ચૂંટણીની વકાલત કરતા રહ્યા છે. ગયા મહિને રાજ્યસભામાં ચર્ચા દરમિયાન પણ તેમણે કહ્યું હતું કે એક દેશ, એક ચૂંટણી સમયની જરૂરિયાત છે.
એકસાથે ચૂંટણી યોજવાના સમર્થનમાં આપવામાં આવેલી એક દલીલ એ છે કે આનાથી સરકારી મશીનરીનો યોગ્ય ઉપયોગ થઈ શકશે અને વારંવાર આચારસંહિતા લાગુ ન થવાને કારણે વિકાસના કાર્યોને અસર થશે નહીં. ભારતમાં આ અંગેની પહેલ શરૂ થઈ ગઈ છે, પરંતુ વિશ્વના ઘણા દેશોમાં આવી વ્યવસ્થા પહેલેથી જ છે.
શું અન્ય કોઈ દેશમાં એક સાથે ચૂંટણી યોજાય છે?
– દુનિયામાં ઘણા એવા દેશ છે જ્યાં એકસાથે તમામ ચૂંટણીઓ યોજાય છે. દક્ષિણ આફ્રિકામાં, સંસદ, પ્રાંતીય એસેમ્બલી અને નગરપાલિકાઓની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજાય છે. અહીં દર પાંચ વર્ષે ચૂંટણી થાય છે.
– સ્વીડનમાં પણ એક સાથે ચૂંટણી યોજાય છે. દર ચાર વર્ષે સામાન્ય ચૂંટણીઓ તેમજ કાઉન્ટી અને મ્યુનિસિપલ કાઉન્સિલની ચૂંટણીઓ યોજાય છે.
બેલ્જિયમમાં પાંચ પ્રકારની ચૂંટણીઓ થાય છે. આ દર પાંચ વર્ષે થાય છે અને તમામ ચૂંટણીઓ એક સાથે હાથ ધરવામાં આવે છે.
યુકેમાં, હાઉસ ઓફ કોમન્સ, સ્થાનિક ચૂંટણીઓ અને મેયરની ચૂંટણીઓ એક સાથે યોજાય છે. અહીં તમામ ચૂંટણી મેના પ્રથમ સપ્તાહમાં યોજાય છે. યુકેના બંધારણ હેઠળ, જો સરકાર સામે અવિશ્વાસની દરખાસ્ત પસાર કરવામાં આવે અને અન્ય કોઈ પક્ષ સરકાર ન બનાવી શકે તો જ વહેલી ચૂંટણીઓ થઈ શકે છે.
આ સમાચાર પણ વાંચો : INDIA Coordination Committee : મુંબઈમાં આજે ‘ઇન્ડિયા’ની બેઠકનો બીજો દિવસ, વિપક્ષી ગંઠબંધનએ બનાવી કો-ઓર્ડીનેશન કમિટી, જાણો કયા નેતાનો થયો સમાવેશ..
ઈન્ડોનેશિયામાં રાષ્ટ્રપતિ અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એક સાથે યોજાય છે. આ સિવાય જર્મની, ફિલિપાઈન્સ, બ્રાઝિલ, બોલિવિયા, કોલંબિયા, કોસ્ટા રિકા, ગ્વાટેમાલા, ગુઆના, હોન્ડુરાસ જેવા દેશોમાં એક સાથે તમામ ચૂંટણીઓ યોજાય છે.
શું ભારતમાં ક્યારેય એક સાથે ચૂંટણી યોજાઈ હતી?
આજે ભલે લોકસભા અને દેશની તમામ વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજાતી નથી, પણ એક જમાનામાં આવું થતું હતું. આઝાદી પછી દેશમાં પહેલીવાર 1951-52માં લોકસભાની ચૂંટણી યોજાઈ હતી. તે સમયે લોકસભાની ચૂંટણી તેમજ તમામ રાજ્યોની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ પણ યોજાઈ હતી.
આ પછી, 1957, 1962 અને 1967 માં, લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એક સાથે થઈ. પરંતુ 1968 અને 1969 માં, ઘણી રાજ્ય વિધાનસભાઓ સમય પહેલા વિસર્જન કરવામાં આવી હતી. 1970માં લોકસભા પણ ભંગ કરવામાં આવી હતી. આ રીતે એકસાથે ચૂંટણી યોજવાનો ટ્રેન્ડ તૂટી ગયો હતો. વર્ષ 1999માં પ્રથમ વખત કાયદા પંચે તેના રિપોર્ટમાં એક સાથે ચૂંટણી કરાવવાની ભલામણ કરી હતી. આ પછી 2015માં સંસદીય સમિતિએ પણ આવું જ સૂચન કર્યું હતું. ત્યારપછી ઓગસ્ટ 2018માં કાયદા પંચે પોતાના રિપોર્ટમાં કહ્યું હતું કે વર્તમાન બંધારણીય માળખા હેઠળ એકસાથે ચૂંટણી ન કરાવી શકાય. જો કે, કેટલાક બંધારણીય સુધારા કરીને આ કરી શકાય છે. આ એક દેશ, એક ચૂંટણી પરનો ડ્રાફ્ટ રિપોર્ટ હતો.