News Continuous Bureau | Mumbai
Vande Bharat Express: કસ્તો મઝા હી રૈલાઇમા …ટ્રેનમાં ફરવાની મજા છે! ભારતીય રેલ્વે પર ટ્રેનની સવારી હંમેશા રોમેન્ટિક રહી છે. ટ્રેનો ભારતના લેન્ડસ્કેપ્સમાં તે સુંદર વિંડો પ્રદાન કરે છે અને ટ્રેનની સવારી ઘણીવાર જીવનની મુસાફરીનો સમાનાર્થી હોય છે. જૂના હિન્દી મૂવી ગીત કહે છે તેમ- ગાડી બુલા રાહી હૈ, સીટી બજા રાહી હૈ, ચલના હી ઝિંદગી હૈ, ચલતી હી જા રાહી હૈ (ટ્રેનની વ્હિસલ તમને સફર હાથ ધરવા માટે ઈશારો કરે છે… કારણ કે આખું જીવન આગળ વધવાનું છે). અશોક કુમારની “ રેલ ગાડી ચુક ચૂક ” થી લઈને શાહરુખ ખાનની “ ચૈય્યા છૈયા ” સુધી, રેલ્વેએ હંમેશા ભારતની વાર્તા દર્શાવી છે અને તે વિશ્વની અગ્રણી અર્થવ્યવસ્થા બનવાની સાથે ભારતની યાત્રાનો અભિન્ન ભાગ રહ્યો છે. ધીમી, ખીચોખીચ ભરેલી ટ્રેનો ધુમાડાના વાદળો પાછળ છોડીને જતા રહે છે તે એક પરિચિત છબી છે. જે ભારતમાં ટ્રેનોનો વિચાર કરતી વખતે મનમાં આવે છે. પરંતુ તે બધુ જ બદલવા માટે તૈયાર છે, કારણ કે ભારતીય રેલ્વે ઇલેક્ટ્રિક ટ્રેક્શન ટ્રેન સેટ્સ તરફ આગળ વધે છે જે 160 કિમી પ્રતિ કલાકની ઝડપે દોડી શકશે!
શતાબ્દી એક્સપ્રેસ(Shatabdi express) ટ્રેનને પ્રથમ વખત રજૂ કરવામાં આવ્યાના 30 વર્ષથી વધુ અને રાજધાની સેવા શરૂ થયાના 50 વર્ષથી વધુ, ભારતીય રેલ્વે હવે આ પ્રીમિયમ ટ્રેનો કરતાં શ્રેષ્ઠ સુવિધાઓ સાથે વિશ્વ-કક્ષાની વંદે ભારત ટ્રેન સેટ રજૂ કરી રહી છે. વંદે ભારત ટ્રેનોને ભારતમાં પેસેન્જર ટ્રેનની મુસાફરીના નવા ચહેરા તરીકે જોવામાં આવી રહી છે. પરંતુ શું તેઓ જનતા માટે ટ્રેન મુસાફરીમાં ક્રાંતિ લાવશે? તે એક મુખ્ય પ્રશ્ન છે જેનો જવાબ આપવો જરૂરી છે.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Adhik Maas Amavasya 2023: આજે છે અધિક માસની અમાવસ્યા, મેળવવી છે પિતૃદોષથી મુક્તિ? તો અપનાવો આ 4 ઉપાય..
વંદે ભારત એક્સપ્રેસની મુસાફરી:
2017 માં કલ્પના કરાયેલ અને રેકોર્ડ 18 મહિનામાં ઉત્પાદિત, વંદે ભારત એક્સપ્રેસને “વર્લ્ડ ક્લાસ” ટ્રેન કહેવામાં આવે છે. તો, આ ટ્રેનોને આટલી ખાસ શું બનાવે છે?
વંદે ભારત એક્સપ્રેસ (Vande Bharat Express) ને ઘણીવાર “એન્જિન વિનાની” ટ્રેન કહેવામાં આવે છે – તે એટલા માટે કારણ કે મોટાભાગની પેસેન્જર ટ્રેનોથી વિપરીત, તેને ખેંચવા માટે કોઈ એન્જિનની જરૂર પડતી નથી. તે એક એર-કન્ડિશન્ડ ટ્રેન છે. જેમાં દરેક છેડે બુલેટ ટ્રેનની જેમ શંકુકાર ડ્રાઈવર કેબિન હોય છે. આ ટ્રેન સેટ તેમને ચલાવવા માટે વિતરિત શક્તિના ખ્યાલ પર કામ કરે છે. તાજેતરમાં જ રેલવે મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે (Railway Minister Ashwini Vaishnav) ટાઈમ્સ લિટ ફેસ્ટ 2023માં વંદે ભારત એક્સપ્રેસ ટ્રેનની મુસાફરી વિશે રસપ્રદ વિગતો શેર કરી હતી.
વૈષ્ણવના જણાવ્યા અનુસાર, પીએમ મોદી (PM Narendra Modi) એ આગ્રહ કર્યો હતો કે ટ્રેન આયાત કરવાને બદલે આપણે ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ જોઈએ. “મેરે હિન્દુસ્તાન કે એન્જીનીયર્સ, ટેકનિશિયન, વેલ્ડર્સ, ઇલેક્ટ્રિશિયન…વો ડિઝાઇન કરેંગે ઔર જો ટ્રેન ડિઝાઇન હોગી વો વર્લ્ડ ક્લાસ ટ્રેન હોગી જો દુનિયા કો જીતેગી,” વૈષ્ણવે પીએમ મોદીને ટાંકીને કહ્યું.
વંદે ભારત ટ્રેન: આગળ શું છે?
ભારતીય રેલ્વે પણ આ ટ્રેન સેટની નિકાસ ક્ષમતા પર નજર રાખી રહી છે. વૈષ્ણવ દાવો કરે છે કે વંદે ભારત ટ્રેન “જર્ક-ફ્રી” રાઈડ ઓફર કરે છે, અને આ જ કારણ છે કે ટ્રેન વૈશ્વિક ધ્યાન ખેંચી રહી છે. “સારા યુરોપિયન દેશોમાં, ડિઝાઇન સહિષ્ણુતા થોડા મિલીમીટર છે. અમે આ બોગીને 1 મિલીમીટરથી ઓછી સહનશીલતા સાથે ડિઝાઇન કરવાનું નક્કી કર્યું. અને તેની અસર એ છે કે આખું વિશ્વ ભારતમાંથી દરેક ટ્રેનના સેટનો આ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભાગ ખરીદશે કારણ કે તેની ડિઝાઇન યુરોપમાં ઉપલબ્ધ છે તેના કરતા નોંધપાત્ર રીતે શ્રેષ્ઠ છે,”
તેમના વર્તમાન સ્વરૂપમાં, વંદે ભારત ટ્રેન એ એસી ચેર કાર ટ્રેન છે, જે શતાબ્દી એક્સપ્રેસ ટ્રેનોથી શ્રેષ્ઠ છે. ભારતીય રેલ્વેનું લક્ષ્ય 75 ચેર કાર વંદે ભારત ટ્રેનો બનાવવાનું છે, પરંતુ શું ત્યાં પૂરતી માંગ છે? અશ્વિની વૈષ્ણવ દ્વારા લોકસભામાં આપેલા લેખિત જવાબ મુજબ, 2023-24 દરમિયાન જૂન 2023 સુધી વંદે ભારત ટ્રેનોનો એકંદર ઉપયોગ 99.60% રહ્યો છે. હાલમાં, ભારતીય રેલ્વે 50 વંદે ભારત ટ્રેન સેવાઓ ચલાવે છે, પરંતુ તાજેતરમાં શરૂ કરાયેલા કેટલાક રૂટ પરનો વ્યવસાય નબળો છે, જોકે આમાંની કેટલીક ટ્રેનો 16 ને બદલે 8 કોચ રેક છે.
અહેવાલો સૂચવે છે કે ભોપાલ-ઈન્દોર વંદે ભારત, ભોપાલ-જબલપુર વંદે ભારત, નાગપુર-બિલાસપુર વંદે ભારત જેવી ટ્રેનોનો કબજો અપેક્ષાઓથી ઘણો ઓછો છે. આના અનુસંધાનમાં, ભારતીય રેલ્વેએ તાજેતરમાં વંદે ભારત એક્સપ્રેસ સહિત એસી ચેર કાર ટ્રેનોમાં બેઝિક ભાડા પર 25% સુધીની છૂટની જાહેરાત કરી છે જ્યાં ઓક્યુપન્સી 50% કરતા ઓછી છે.
સામાન્ય વ્યક્તિ માટે ટ્રેનો:
પરંતુ, બિન-ખર્ચાળ સભાન મુસાફરો માટે ઉચ્ચ સ્તરની પ્રોડક્ટ ઓફર કરતી હોવા છતાં, રેલ્વે હવે એક નવી “પોસાય તેવી” નોન-એસી ટ્રેન પર પણ કામ કરી રહી છે. જેની સામાન્ય વ્યક્તિ રાહ જોઈ રહી છે. નવી ટ્રેનમાં વંદે ભારત ટ્રેન જેવી સુવિધાઓ સાથે બીજા વર્ગના અનરિઝર્વ્ડ અને સેકન્ડ ક્લાસ 3-ટાયર સ્લીપર કોચ અપગ્રેડ કરવામાં આવશે. નેશનલ રેલ પ્લાન (NRP) 2030 એ 2017-18માં ડેટાનું વિશ્લેષણ કરીને આ નિષ્કર્ષ પર પહોંચ્યો કે કુલ રેલ પેસેન્જર ટ્રાફિકમાં બહુમતી હિસ્સો (93%) માટે બિન અનામત વર્ગનો હિસ્સો છે. સ્લીપર ક્લાસ અને એસી ક્લાસ અનુક્રમે રેલ મુસાફરોના હિસ્સામાં 4% અને 2% છે.
શ્રી પ્રકાશ, ભૂતપૂર્વ રેલ્વે બોર્ડ સભ્ય કહે છે કે સામાન્ય માણસના પરિપ્રેક્ષ્યમાં, ભારતીય રેલ્વેએ નોન-એસી સ્લીપર ટ્રેનોની સપ્લાય વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની જરૂર છે. “સામાન્ય માણસ હજી પણ એસી ટ્રેનો માટે ચૂકવણી કરવામાં અસમર્થ છે અને આપણે તે હકીકતથી વાકેફ હોવું જોઈએ, તેથી જ્યારે આપણે પ્રીમિયમ ટ્રેનોમાંથી કમાણી કરવાનું વિચારીએ છીએ, ત્યારે સામાન્ય માણસ માટે ટ્રેનોની ઉપલબ્ધતા વધારવાની જરૂર છે.”
આ સમાચાર પણ વાંચો : Mumbai Local Train News : આજે સવાર સવારમાં પશ્ચિમ રેલવેના આ સ્ટેશન પર રખાયો બ્લોક, કેટલીક લોકલ ટ્રેનો આંશિક રીતે રદ્દ, મુસાફરોને હાલાકી..
બીજી તરફ સુધાંશુ મણિ ધીમે ધીમે બધાને એર-કન્ડિશન્ડ ટ્રેન મુસાફરી ઓફર કરવા માટે ક્રોસ-સબસિડી આપતા પેસેન્જર મુસાફરીની હિમાયત કરે છે. તાજેતરના TEDX સત્રમાં, સુધાંશુ મણિએ કહ્યું, “તમે હાયર એન્ડ ટ્રેનોમાંથી કમાણી કરી શકો છો અને આ મુસાફરીને સબસિડી આપી શકો છો. વાસ્તવમાં સરેરાશ ભારતીયોની આવક 3-4 ગણી વધવાની છે. તે આ ગરીબ લોકોના ખિસ્સામાં પણ પૈસા નાખશે, અમારે તે માનવું પડશે અને તેથી હવેથી તેના પર કામ કરવાનું શરૂ કરવું પડશે અને નોન-એસી કોચ બનાવવાનું બંધ કરવું પડશે,” સુધાંશુ મણિએ જણાવ્યું…
ઘણીવાર એવું કહેવાય છે કે ભારતીય રેલ્વે ઓસ્ટ્રેલિયાની આખી વસ્તી જેટલી વસ્તીને એક જ દિવસમાં વહન કરે છે. તે મહત્વાકાંક્ષી વસ્તીને વધુ સારી સુવિધાઓ સાથે ઝડપી ટ્રેનો ઓફર કરવા માંગે છે, વંદે ભારત ટ્રેન એ સાચી દિશામાં એક પગલું છે. પરંતુ, સામાન્ય વ્યક્તિ માટે પાયાના સ્તરે ટ્રેનની મુસાફરીને વધુ આરામદાયક અને ઝડપી બનાવવી એ પણ એટલું જ મહત્વપૂર્ણ છે – તો જ ભારતીય રેલવે માટે મુસાફરોની મુસાફરનો ચહેરો ખરેખર બદલાઈ જશે. અલબત્ત, 160 kmphની ઝડપનો અર્થ એ થશે કે SRK હવે ટ્રેનમાં ચૈય્યા ચૈયા કરી શકશે નહીં ! ભારતીય સિનેમાને પણ કેટલાક નવા સર્જનાત્મકોની જરૂર પડશે.
