News Continuous Bureau | Mumbai 

Share Market: નવું વર્ષ 2024 શેરબજારના રોકાણકારો ( Investors ) માટે ધરખમ પરિવર્તન લાવવાનું છે. સ્ટોક માર્કેટ રેગ્યુલેટર સેબી ( SEBI )  (સિક્યોરિટીઝ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા) એ માર્કેટમાં ઈન્સ્ટન્ટ સેટલમેન્ટની ( instant settlement ) જોગવાઈ લાગુ કરવાની તૈયારીઓ શરૂ કરી દીધી છે. આ સંદર્ભમાં, સેબીએ રોકડ સેગમેન્ટમાં શેરના વેપાર માટે T+0 ત્વરિત પતાવટની દરખાસ્ત કરી છે, જો કે, આ દરખાસ્ત સ્વૈચ્છિક હશે. સેબીએ 22 ડિસેમ્બર 2018ના રોજ ત્વરિત પતાવટ માટે સૂચનો મેળવવા માટે કન્સલ્ટેશન પેપર બહાર પાડ્યું છે.

આ અંગે એડવાઇઝરી પેપર ( Advisory Paper ) બહાર પાડતા સેબીએ જણાવ્યું હતું કે આજના ફીચર્સ જેમ કે વિશ્વસનીયતા, ઓછી કિંમત અને ઝડપી વ્યવહારો રોકાણકારો માટે ખૂબ જ આકર્ષક છે. આવા સંજોગોમાં, શેરોના ટ્રેડિંગ ( Trading ) માટે પતાવટનો સમય ઘટાડવો અને સિક્યોરિટીઝના વ્યવહારમાં ઓપરેશનલ કાર્યક્ષમતા વધારવાથી રોકાણકારોને આ એસેટ ક્લાસ તરફ આકર્ષવામાં મદદ મળશે. આ સંદર્ભમાં, સેબીએ જણાવ્યું હતું કે, ઇક્વિટી કેશ સેગમેન્ટમાં હાલની T+1 સેટલમેન્ટ સાઇકલ ઉપરાંત ટૂંકી સેટલમેન્ટ સાઇકલ રજૂ કરવાનો વિકલ્પ છે. માર્કેટ રેગ્યુલેટર સેબી સેટલમેન્ટ અંગે મોટા ફેરફારો કરવાની તૈયારી કરી રહી છે અને એકવાર તેનો અમલ થઈ જાય તો રોકાણકારોને ઘણો ફાયદો થશે

જો બજારમાં નવા નિયમો લાગુ કરવામાં આવે છે, જ્યારે કોઈ રોકાણકાર શેર વેચશે, ત્યારે તેને તે જ દિવસે અથવા વાસ્તવિક સમયમાં ખાતામાં પૈસા મળી જશે. આ ઉપરાંત, સ્ટોક ખરીદ્યા પછી, શેર પણ તે જ દિવસે ડીમેટ ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે.

 વૈકલ્પિક ત્વરિત પતાવટનો વિકલ્પ ફંડ્સ અને સિક્યોરિટીઝ બંનેનું ટ્રેડ-ટુ-ટ્રેડ સેટલમેન્ટ હશે..

સેબીએ જણાવ્યું હતું કે નિયમનકાર તબક્કાવાર રીતે T+0 નિયમનો અમલ કરવા વિચારે છે. પ્રથમ તબક્કામાં T+0 સેટલમેન્ટ સાયકલ ટ્રેડ બપોરે 1.30 વાગ્યા સુધી ખોલી શકાશે. ત્યાર બાદ સાંજે 4.30 વાગ્યા સુધીમાં ફંડ અને શેરના સેટલમેન્ટની પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવામાં આવશે. આ ઉપરાંત, સેબીના કન્સલ્ટન્ટ પેપર મુજબ, બીજા તબક્કામાં, વૈકલ્પિક ત્વરિત પતાવટનો વિકલ્પ ફંડ્સ અને સિક્યોરિટીઝ બંનેનું ટ્રેડ-ટુ-ટ્રેડ સેટલમેન્ટ હશે. આ વિકલ્પમાં બપોરે 3.30 વાગ્યા સુધી ટ્રેડિંગ કરી શકાય છે. બીજા તબક્કાના અમલીકરણ પછી, પ્રથમ તબક્કામાં T+0 નો વિકલ્પ બંધ થઈ જશે.

આ સમાચાર પણ વાંચો :  Nana Patekar: રાજ્યમાં ઠાકરે બંધુઓએ એક સાથે મળીને કામ કરવું જોઈએ… મને ખૂબ આનંદ થશે જો: નાના પાટેકર..

શરૂઆતમાં T+0 સેટલમેન્ટ સાથે સેટલમેન્ટ માટે માર્કેટ કેપની ( market cap ) દ્રષ્ટિએ ટોચની 500 કંપનીઓના શેરનો સમાવેશ કરવામાં આવશે. ત્યારબાદ ત્રણ તબક્કામાં સૌથી નીચી માર્કેટ કેપ ધરાવતી કંપનીઓનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવશે. સેબીના વડા માધાબી પુરી બુચે થોડા દિવસો પહેલા કહ્યું હતું કે સેબી વ્યવહારોના સેટલમેન્ટ માટે સમયમર્યાદામાં સુધારો કરવાના ઉદ્દેશ્યને હાંસલ કરવા માટે વિવિધ પક્ષો સાથે વાતચીત કરી રહી છે.

હાલમાં સ્થાનિક બજારમાં T+1 સેટલમેન્ટ નિયમ લાગુ છે જે મુજબ રોકાણકાર જે દિવસે શેર ખરીદે છે તે દિવસે તેના ડીમેટ એકાઉન્ટમાં શેર જમા કરવામાં આવે છે. ઉપરાંત, જો કોઈ રોકાણકાર શેર વેચે છે, તો નાણાં 24 થી 36 કલાક પછી બેંક ખાતામાં જમા થઈ જાય છે. તેથી રોકાણકારો ભંડોળના અભાવે અન્ય કોઈ વેપાર કરી શકતા નથી. જો ત્વરિત પતાવટના નિયમો લાગુ થશે તો આવા કિસ્સામાં વ્યવહારો તરત જ પતાવટ કરવામાં આવશે. વિશ્વભરમાં માત્ર થોડા જ દેશો એવા છે કે જ્યાં T+1 સેટલમેન્ટ નિયમો છે અને ટૂંક સમયમાં ભારત પણ તેમાં સામેલ થશે.