News Continuous Bureau | Mumbai 

Pakadwa Vivah : પટના હાઈકોર્ટના ( Patna High Court ) નિર્ણય બાદ બિહારના પકડવા લગ્ન (જબરદસ્તી લગ્ન) ચર્ચામાં છે. હાઈકોર્ટની ડબલ બેન્ચે લગ્નને લઈને પરસ્પર સંમતિ પર ભાર મૂક્યો છે. અદાલતે બળજબરીથી લગ્નના ( Forced marriage ) કેસને રદબાતલ કરતાં કહ્યું છે કે માત્ર માંગમાં સિંદૂર ભરવું એ લગ્ન નથી.

બિહારમાં બળજબરીથી લગ્નના વધી રહેલા મામલા વચ્ચે હાઈકોર્ટના આ નિર્ણયને ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવી રહ્યો છે. 1970 ની આસપાસ પ્રચલિત આ લગ્ન 90ના દાયકામાં નોંધપાત્ર રીતે વિકાસ પામ્યા. તાજેતરના વર્ષોમાં પણ બળજબરીથી લગ્નના કેસોમાં નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો છે. સ્ટેટ ક્રાઈમ રેકોર્ડ બ્યુરો અનુસાર, બિહારમાં ( Bihar )   2020માં બળજબરીથી લગ્નના 7,194, 2019માં 10,295, 2018માં 10,310 અને 2017માં 8,927 કેસ નોંધાયા હતા. જો કે, આમાંના મોટાભાગના કેસો પરસ્પર સંમતિથી પતાવટ કરવામાં આવ્યા હતા.

બિહાર પોલીસ ( Bihar Police ) હેડક્વાર્ટર અનુસાર, 2020માં બળજબરીથી લગ્નના 33 કેસ અને 2021માં 14 કેસ નોંધાયા હતા. બિહારના એક વરિષ્ઠ પોલીસ અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર, બળજબરીથી લગ્નના એવા જ કેસ નોંધવામાં આવે છે જેમાં સમાધાનની કોઈ તક નથી.

પકડવા લગ્નની પરંપરા ક્યારે શરૂ થઈ?

80ના દાયકામાં બિહારમાં મોટાભાગના લોકો પકડવા લગ્ન કરતા હતા. આ લગ્ન અંતર્ગત છોકરાનું અપહરણ કરીને તેની સાથે લગ્ન કરવા દબાણ કરવામાં આવે છે. એ જમાનામાં એવું માનવામાં આવતું હતું કે જો કોઈ છોકરો ઇન્ટરમીડિયેટની પરીક્ષા આપશે તો તેને ચોક્કસ સરકારી નોકરી મળશે. આવી સ્થિતિમાં પરીક્ષા આપતી વખતે છોકરાનું અપહરણ કરીને તેના જબરદસ્તી લગ્ન કરાવી દેવામાં આવતા હતા..

પકડવા લગ્ન કેમ થતા હતા?

બળજબરીથી લગ્નનું સૌથી મોટું કારણ દહેજ હતું. બિહારમાં સરકારી નોકરી કરતા છોકરાઓ દહેજની ખૂબ માંગ કરતા હતા. આવી સ્થિતિમાં, જેમની આર્થિક સ્થિતિ સારી ન હતી એવા પરિવારોમાં પણ વધુ બાળકો હતા. આવા સંજોગોમાં એક પરિવારમાં ચાર-પાંચ દીકરીઓ હોતી પરંતુ તેમના પિતા પાસે એટલા પૈસા નહોતા કે તે દહેજ આપીને બધી દીકરીને સારા પરિવારમાં પરણાવી શકે. આવી સ્થિતિમાં ઘણા ગામડાના લોકો પોતાની દીકરીને ભણેલા અને સારા છોકરા સાથે પરણાવવા માટે છોકરાઓનું અપહરણ કરી લેતા અને બળજબરીથી તેમની દીકરી સાથે લગ્ન કરાવી દેતા હતા.

આ સમાચાર પણ વાંચોઃ Maharashtra Politics: ઉદ્ધવ ઠાકરે જુથે મુંબઈની લોકસભા બેઠક પર જાહેર કર્યા આ 3 ઉમેદવારો.. જાણો શું છે આ માસ્ટર પ્લાન…

પકડવા લગ્ન ક્યાં સૌથી સામાન્ય છે?

બિહારના બેગુસરાઈમાં ( Begusarai ) સૌથી વધુ પકડવા લગ્ન નોંધાયા હતા. આ પકડવા લગ્નમાં લગ્ન પછી છોકરીને છોકરા સાથે છોકરાના ઘરે મોકલી દેવામાં આવી હતી. જે બાદ છોકરાને યુવતીનો હાથ થામવાની ફરજ પડે છે. આવી સ્થિતિમાં છોકરો કે છોકરી બંને માનસિક રીતે લગ્ન માટે તૈયાર નથી હોતા, કેટલીકવાર સગીરોના લગ્ન પણ થઈ જાય છે.

પકડવા લગ્નને કેમ નિયંત્રિત કરી શકાતા નથી?

1. આ પ્રકારના લગ્નનો ફોજદારી વિભાગોમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો નથી. આવા મોટા ભાગના કેસોમાં અપહરણનો કેસ નોંધાય છે. કેટલીક ગેંગના સભ્યો અપહરણની પ્રક્રિયામાં સામેલ હોય છે. જેના કારણે આખરે પરિવારજનોએ આ બાબતે સમાધાન કરી લેવું પડે છે.

2. પકડવા લગ્નના ઘણા કિસ્સા કુટુંબ આધારિત હોય છે. આવી સ્થિતિમાં પોલીસ પણ તાત્કાલિક કાર્યવાહી કરવાનું ટાળે છે. કોર્ટમાં મામલો મુલતવી રાખે છે. ઘણી વખત પરિવારો પર પણ પોલીસ દ્વારા સમાધાન માટે દબાણ કરવામાં આવે છે.

3. પકડવા લગ્નના ઘણા મામલાઓમાં દહેજ પણ એક કારણ હોય છે, જેના કારણે છોકરાનો પરિવાર સીધો વિરોધ કરી શકતો નથી.

આ સમાચાર પણ વાંચોઃ  Uttarkashi Tunnel Rescue : ટનલનું ખોદકામ પૂર્ણ, 41 કામદારો થોડીવારમાં આવશે બહાર, ઘટનાસ્થળ પર મજૂરો માટે કરાઈ આ વ્યવસ્થા..