News Continuous Bureau | Mumbai

Panch parivartan : ‘પંચ-પરિવર્તન’ એ વિકસિત ભારતના ઉજ્જવળ ભવિષ્યનો પાયો નાખવા માટે એક મહત્વાકાંક્ષી અને વ્યાપક પહેલ છે. આ પહેલનો ઉદ્દેશ્ય સમાજના મૂળભૂત મૂલ્યોને પુનઃસ્થાપિત કરવાનો, સંસ્કૃતિનું જતન કરવાનો અને નવી પેઢીનું જવાબદાર નાગરિક તરીકે ઘડતર કરવાનો છે. આ પહેલ માત્ર થોડા કાર્યક્રમો સુધી મર્યાદિત નથી, પરંતુ ભારતના સાંસ્કૃતિક પુનરુત્થાન માટે એક વ્યાપક ચળવળ પણ છે. જેની પ્રેરણા લઈને, મહારાષ્ટ્ર સરકારના કૌશલ્ય, રોજગાર, ઉદ્યોગસાહસિકતા અને નવીનતા વિભાગ વતી, હિંદવી સ્વરાજયના સ્થાપક છત્રપતિ શિવાજી મહારાજના રાજ્યાભિષેક દિવસ નિમિત્તે, રાજ્યભરની ૧૦૯૭ ઔધોગિક તાલીમ સંસ્થાઓ (ITI) માં ‘પંચ- પરિવર્તન’ ની વિભાવના પર આધારિત એક વિશેષ વ્યાખ્યાન શ્રેણીનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. આ પહેલનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય યુવાનોમાં રાષ્ટ્રીય ગૌરવ, સામાજિક જાગૃતિ, પર્યાવરણીય જાગૃતિ અને મૂલ્ય આધારિત જીવનશૈલી જગાડવાનો છે.

‘પંચ-પરિવર્તન ની વિભાવનામાં પાંચ સ્તંભો છે: નાગરિક ફરજ અને શિષ્ટાચાર, પારિવારિક મુલ્યો. સ્વદેશી વિચારો અને ખ્યાલો, સામાજિક સંવાદિતા અને પર્યાવરણીય સંરક્ષણ. આ બધા સ્તંભો એકબીજાના પૂરક છે અને સાથે મળીને તેઓ સમાજમાં શક્તિશાળી પરિવર્તન લાવવાની શક્તિ ધરાવે છે.

પંચ પરિવર્તન ખ્યાલનો મૂળ પાંચ મહત્વપૂર્ણ સ્તંભો પર આધારિત છે. સામાજિક સંવાદિતા સમાજને એક કરશે, કૌટુંબિક જાગૃતિ પર પારિવારિક મુલ્યો અસર કરશે. પર્યાવરણીય સંરક્ષણ પણ મહત્વપૂર્ણ છે, આત્મનિર્ભર જીવનશૈલી અને નાગરિક ફરજ આપણને આપણી ફરજોથી વાકેફ કરે છે. આ દરેક તત્વો સ્વતંત્ર છે પરંતુ એકબીજાનાં પૂરક છે અને તેમની સંયુક્ત અસર રાષ્ટ્ર નિર્માણ માટે એક મજબૂત પાયો નાખશે.

ભારતીય લોકશાહીનો સાચો સાર ફક્ત અધિકારોમાં જ નહીં, પણ જવાબદારીઓ અંગેની જાગૃતિમાં પણ રહેલો છે. નાગરિકોએ મતદાન, કરવેરા ભરવા, જાહેર સંપત્તિનું રક્ષણ કરવું કાયદાનું પાલન કરવું અને સામાજિક પ્રવૃત્તિઓમાં સક્રિય ભૂમિકા ભજવવી જોઈએ. જેનાથી જવાબદાર નાગરિકોનું નિર્માણ થશે અને શાસન વ્યવસ્થા સાથે સુમેળ સાધી શકાશે. ભારતીય સંસ્કૃતિમાં પરિવાર એક મૂળભૂત સંસ્થા છે. પરંતુ બદલાતી જીવનશૈલી, વધતા તણાવ અને પશ્ચિમીકરણના પ્રભાવને કારણે, કૌટુંબિક સંબંધો નબળા પડી રહ્યા છે. આ સંદર્ભમાં, કૌટુંબિક જાગૃતિ દ્વારા ભારતીય મૂલ્યો, પરંપરાગત રિવાજો અને આદર્શ જીવનશૈલીને પુનર્જીવિત કરવાનો હેતુ છે. આ જાગૃતિનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય માતાપિતાની ભાવના, વૃદ્ધો પ્રત્યે આદર, બાળકોમાં નૈતિકતાના બીજ રોપવાનો અને પરિવારમાં વાતચીત વધારવાનો છે.

આ સમાચાર પણ વાંચો : Maharashtra Politics : એકનાથ શિંદે માટે આજે નિર્ણાયક દિવસ, ઠાણેમાં ભાજપ યૂતિ તોડીને એકલા લડવાની તૈયારીમાં?

‘સ્વદેશી’ ઝુંબેશ ફક્ત ઉત્પાદનો સુધી મર્યાદિત ન હોવી જોઈએ, પરંતુ જીવનશૈલીનો એક ભાગ હોવી જોઈએ. સ્થાનિક સંસાધનોના ઉપયોગ, પરંપરાગત કૌશલ્યોના પુનરુત્થાન, નાના પાયાના ઉદ્યોગોને પ્રોત્સાહન અને આત્મનિર્ભરતાના આગ્રહ દ્વારા ભારતીય અર્થતંત્ર અને સાંસ્કૃતિક ઓળખ મજબૂત બને છે. આ ખ્યાલ કેન્દ્ર સરકારની ‘વોકલ ફોર લોકલ’ અને ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ જેવી નીતિઓ સાથે સુસંગત છે.

સામાજિક સંવાદિતા પંચ-પરિવર્તનનો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ આધારસ્તંભ છે. ભારત જેવા વૈવિધ્યસભર દેશમાં, કેટલીક જગ્યાએ જાતિ, ધર્મ, ભાષા, લિંગ અને જાતિના આધારે ભેદભાવ અનુભવાય છે. જોકે, સમાજમાં ભાઈચારો, સ્નેહ, સમજણ અને સહકારની ભાવના જગાડીને, સંવાદિતાના આધારે મિશ્ર પરંતુ સભ્ય રાષ્ટ્રનું નિર્માણ કરી શકાય છે. સામાજિક સંવાદિતા માત્ર એકતાની ભાવના જ નહીં, પણ દેશના સામાજિક સ્વાસ્થ્ય અને સાંસ્કૃતિક પ્રગતિનો મૂળભૂત પાયો પણ છે.

પર્યાવરણીય અધોગતિ, આબોહવામાં ફેરફાર, પાણીની અછત અને પ્રદૂષણે સમગ્ર માનવજાત માટે એક ગંભીર પડકાર ઉભો કર્યો છે. પંચ-પરિવર્તન યોજનામાં પર્યાવરણના રક્ષણ માટે વૃક્ષારોપણ, જળ સંરક્ષણ, કચરો મુક્તિ અભિયાન, પ્લાસ્ટિક મુક્ત જીવનશૈલી જેવા વિવિધ મુદ્દાઓ અંગે જાગૃતિ-વધારાની પ્રવૃત્તિઓનો સમાવેશ થાય છે. આમાં સ્થાનિક ભાગીદારી, વિદ્યાર્થીઓના યોગદાન અને પર્યાવરણીય જાગૃતિ લાવવા માટે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ શામેલ છે.

પંચ-પરિવર્તન ખ્યાલને અમલમાં મૂકવા માટે વિવિધ સ્તરે પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરવામાં આવી રહી છે. આનું એક મહત્વપૂર્ણ ઉદાહરણ મહારાષ્ટ્રમાં શિવરાજ્યભિષેક દિવસ નિમિત્તે કૌશલ્ય, રોજગાર, ઉદ્યોગસાહસિકતા અને નવીનતા વિભાગ દ્વારા આયોજિત વ્યાખ્યાન શ્રેણી છે. આ વ્યાખ્યાન શ્રેણી રાજ્યની ૧૦૯૭ ઔધોગિક તાલીમ સંસ્થાઓ (ITI) માં આયોજિત કરવામાં આવી રહી છે, અને આ પહેલનું ઉદ્ઘાટન માનનીય મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસ દ્વારા કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ પહેલનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય વિદ્યાર્થીઓમાં રાષ્ટ્રીય ગૌરવ, સામાજિક જાગૃતિ અને પર્યાવરણીય જાગૃતિ લાવવાનો છે. પંચ-પરિવર્તન ખ્યાલ પર આધારિત પાંચેય વિષયો પર એક સાથે વ્યાખ્યાન આપવામાં આવશે.

આ સમગ્ર પહેલ એકતા, પરંપરા પ્રત્યે આદર અને આધુનિકતાના સમજદારીપૂર્વક સ્વીકૃતિનું સુંદર મિશ્રણ છે. પંચ-પરિવર્તનની વિભાવના માત્ર એક વાજબી પહેલ જ નહીં, પણ સામાન્ય માણસના જીવનમાં સકારાત્મક પરિવર્તન લાવવા માટે એક પ્રેરણાદાયક ચળવળ પણ હશે. ભારતના સાંસ્કૃતિક પુનરુત્થાનની દ્રષ્ટિએ આ ચોક્કસપણે એક નિર્ણાયક પહેલ હશે.

ભારત આજે એક નવી જાગૃતિના ઉંબરે ઉભું છે. તેથી, સામાજિક સંવાદિતા દ્વારા એકતા, કુટુંબિક જ્ઞાન દ્વારા મૂલ્ય સંસ્કૃતિ, પર્યાવરણીય સંરક્ષણ દ્વારા જાગૃતિ, આત્મનિર્ભર જીવનશૈલી દ્વારા આત્મનિર્ભરતા અને નાગરિક ફરજની ભાવના દ્વારા જવાબદારીની ભાવના એ નવા ભારતની ઓળખ હશે. યુવાનો દેશનું ભવિષ્ય છે. આ પહેલનો અંતિમ ધ્યેય તેમનામાં દેશભક્તિ, જાગૃતિ અને સામાજિક જવાબદારીની ભાવના જગાડવાનો છે. છત્રપતિ શિવાજી મહારાજના રાજ્યાભિષેક દિવસમાંથી પ્રેરણા લઈને, પંચ-પરિવર્તનની આ યાત્રા નવા ભારતના નિર્માણ માટે એક તેજસ્વી દીવાદાંડી બનશે. ચાલો આપણે આ પંચ-પરિવર્તનના પ્રકાશમાં ચાલીને એક મજબૂત, સંસ્કારી અને સ્વાભિમાની ભારતીય યુવા પેઢી બનાવવા માટે પ્રામાણિક પ્રયાસ કરવાનો સંકલ્પ કરીએ!

છત્રપતિ શિવાજી મહારાજને નમન!

– શ્રી મંગલ પ્રભાત લોઢા કેબિનેટ મંત્રી, મહારાષ્ટ્ર રાજ્ય

Disclaimer : Except for the headline, this story has not been edited by News Continuous staff and is published from a syndicated feed.