News Continuous Bureau | Mumbai
Hamas લગભગ બે વર્ષથી ચાલી રહેલા ગાઝા યુદ્ધમાં એક મહત્વપૂર્ણ વળાંક આવ્યો છે. ઇસ્લામી સંગઠન હમાસે શુક્રવારે સંકેત આપ્યા કે તે અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની ૨૦-સૂત્રીય શાંતિ યોજનાના કેટલાક મુખ્ય તત્વોને સ્વીકારવા માટે તૈયાર છે. આમાં તમામ બાકી ઇઝરાયલી બંધકોની મુક્તિ અને ગાઝા પ્રશાસનને એક ટેક્નોક્રેટિક પેલેસ્ટાઇની સંસ્થાને સોંપવાનો સમાવેશ થાય છે. જોકે, આ બંને પ્રસ્તાવો સાથે શરતો જોડાયેલી છે અને સંગઠને પૂરી યોજનાને સ્વીકારી નથી. આ નિવેદન તે સમયે આવ્યું જ્યારે રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પે રવિવાર સુધીની સમયસીમા નક્કી કરતા ચેતવણી આપી હતી કે જો હમાસે સમજૂતીને ઠુકરાવી તો એવી તબાહી ટશે જે દુનિયાએ ક્યારેય નહીં જોઈ હોય. ટ્રમ્પે શુક્રવારે સોશિયલ મીડિયા પર લખ્યું, “જો આ સમજૂતી નહીં થાય તો હમાસ પર અભૂતપૂર્વ તબાહી તૂટી પડશે. કોઈ પણ સંજોગોમાં મધ્ય પૂર્વમાં શાંતિ થશે.”

હમાસે શું સ્વીકાર્યું, શું નહીં?

મીડિયા રિપોર્ટ મુજબ સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકા, ઇઝરાયલ, કતાર અને મિસ્ર (Egypt) જેવા મુખ્ય મધ્યસ્થીઓએ હમાસની આ આંશિક સ્વીકૃતિનું સ્વાગત કર્યું છે, પરંતુ યોજનાના કેટલાક અગત્યના મુદ્દા હજી પણ વણ ઉકેલાયેલા છે. જેમ કે હમાસનું સંપૂર્ણ નિઃશસ્ત્રીકરણ (Disarmament), વિદેશી નિગરાનીમાં સંક્રમણકાલીન પ્રશાસન અને બંધકોની મુક્તિની સમયસીમા.
૧. નિઃશસ્ત્રીકરણ પર મૌન
ટ્રમ્પની યોજનાનો સૌથી વિવાદિત પાસું છે કે હમાસ પોતાના તમામ હથિયાર સંપૂર્ણપણે જમા કરાવે. યોજના અનુસાર, ગાઝાનું “સ્વતંત્ર નિરીક્ષકોની નિગરાનીમાં નિઃશસ્ત્રીકરણ” થવું જોઈએ. પરંતુ હમાસની સત્તાવાર પ્રતિક્રિયામાં આનો કોઈ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો નથી. હમાસના વરિષ્ઠ નેતા મૂસા અબૂ મરઝૂકે અલ જઝીરાને જણાવ્યું, “અમે હથિયાર કોઈ ભવિષ્યની પેલેસ્ટાઇની સંસ્થાને સોંપવા પર વિચાર કરી શકીએ છીએ, જે ગાઝાનું સંચાલન કરે. પરંતુ આ નિર્ણય પેલેસ્ટાઇનીઓ વચ્ચે આમ સહમતિથી થશે, બહારથી લાદવામાં નહીં આવે.” રાજદ્વારીઓનું કહેવું છે કે આ મૌન વ્યૂહાત્મક છે. લેખિત રૂપમાં પ્રતિબદ્ધતા પહેલાં હમાસ ગેરંટી માંગે છે.
૨. ગાઝાની સત્તા કોણ સંભાળશે?
હમાસે કહ્યું છે કે તે ગાઝાનું પ્રશાસન એક સ્વતંત્ર પેલેસ્ટાઇની સંસ્થાને સોંપવા તૈયાર છે, શરત એ કે તે રાષ્ટ્રીય સહમતિથી બને અને અરબ તથા ઇસ્લામી દેશોનો ટેકો પ્રાપ્ત હોય. પરંતુ ટ્રમ્પની યોજના મુજબ, ભવિષ્યમાં ગાઝા પર હમાસનું કોઈ પ્રત્યક્ષ કે અપ્રત્યક્ષ નિયંત્રણ નહીં રહે.
યોજનામાં એક “બોર્ડ ઓફ પીસ” બનાવવાનો પ્રસ્તાવ છે, જેની સહ-અધ્યક્ષતા ટ્રમ્પ અને પૂર્વ બ્રિટિશ વડાપ્રધાન ટોની બ્લેર કરશે. હમાસે આ વિદેશી હસ્તક્ષેપને સંપૂર્ણપણે અસ્વીકાર કર્યો છે. મરઝૂકે કહ્યું, “અમે ક્યારેય પણ કોઈ બિન-પેલેસ્ટાઇનીને પેલેસ્ટાઇનીઓ પર નિયંત્રણની મંજૂરી નહીં આપીએ. ટોની બ્લેરની ભૂમિકા ખાસ કરીને અસ્વીકાર્ય છે.”
૩. બંધકોની મુક્તિ પર મતભેદ
ટ્રમ્પની યોજનામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે હમાસે તમામ ૪૮ બંધકોને (જીવિત કે મૃત) ૭૨ કલાકમાં મુક્ત કરવા પડશે. હમાસે બંધક વિનિમયની અવધારણા તો સ્વીકારી છે, પરંતુ સમયસીમા પર આપત્તિ વ્યક્ત કરી છે. મરઝૂકે કહ્યું કે કેટલાક શબને શોધવામાં ઘણા અઠવાડિયા લાગી શકે છે, તેથી ૭૨ કલાકની સમયસીમા અવ્યવહારુ છે.
ટ્રમ્પની યોજનામાં ગાઝામાં એક બહુરાષ્ટ્રીય સુરક્ષા બળની પણ વાત છે, જે અસ્થાયી રૂપથી સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરે. હમાસે આ મુદ્દા પર કોઈ સ્પષ્ટ વલણ આપ્યું નથી. ન સ્વીકાર કર્યો, ન અસ્વીકાર.

આ સમાચાર પણ વાંચો : Hamas-Israel: ઇઝરાયલ-હમાસ ડીલ પર વડાપ્રધાન મોદીએ ટ્રમ્પ વિશે કહી આવી વાત, ફ્રાન્સ થી લઈને બ્રિટન સુધીના નેતાઓ એ પણ આપ્યો પ્રતિભાવ

શાંતિ પ્રક્રિયાનું ભવિષ્ય

હમાસનું કહેવું છે કે ગાઝાના ભવિષ્ય અને પેલેસ્ટાઇની અધિકારો પર કોઈ પણ નિર્ણય બહારથી લાદી શકાતો નથી. સંગઠન ઈચ્છે છે કે વાતચીતમાં તમામ પેલેસ્ટાઇની જૂથો સામેલ થાય અને સમજૂતી રાષ્ટ્રીય સહમતિ પર આધારિત હોય.
હમાસની આ આંશિક સ્વીકૃતિ પછી હવે ધ્યાન એ વાત પર છે કે શું આ સમજૂતી જમીન પર અમલ સુધી પહોંચી શકશે. ઇઝરાયલે કહ્યું છે કે તે પહેલા તબક્કામાં બંધકોની મુક્તિ માટે તૈયાર છે, પરંતુ વડાપ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહૂએ સ્પષ્ટ કર્યું કે કોઈ પણ સમજૂતી ઇઝરાયલની સુરક્ષા સીમાઓ સાથે સમજોતો નહીં કરે.
ટ્રમ્પે પોતાના સુર નરમ કરતા કહ્યું કે તે કાયમી શાંતિ માટે તૈયાર છે અને ઇઝરાયલને આગ્રહ કર્યો કે બંધકોની સુરક્ષિત મુક્તિ સુધી બોમ્બ ધડાકા રોકવામાં આવે.