News Continuous Bureau | Mumbai

Rishikesh: ઋષિકેશ (Rishikesh) ના ભટ્ટોવાલા (Bhattewala) અને ખુમાનીવાલા (Khumaniwala) ના ગામોમાં સાંપ્રદાયિક સૌહાર્દનું પ્રતિબિંબિત કરતી એક અનોખી પરંપરા, ઇસ્લામિક પ્રતીકવાદ સાથે ‘મઝારો‘ (કબરના મંદિરો) તરીકે ઝડપથી નાશ પામી રહી છે, જે ગામલોકોના ઘરોમાં બાંધવામાં આવે છે – મોટે ભાગે ઉચ્ચ જાતિના હિન્દુઓ જે છે. તે હવે આ મઝારો પરિવારો દ્વારા જ તોડી પાડવામાં આવે છે. ઉત્તરાખંડ સરકાર દ્વારા શરૂ કરાયેલી અતિક્રમણ વિરોધી ઝુંબેશ (Anti-encroachment campaign) ની પૃષ્ઠભૂમિમાં આ વિકાસ થયો છે.

આ અભિયાનનો ઉદ્દેશ્ય ધાર્મિક સંરચના સહિત અતિક્રમણને દૂર કરીને રાજ્યની માલિકીની જમીન પર ફરીથી દાવો કરવાનો છે.

બે ગામોમાં મોટાભાગના પરિવારોએ લગભગ 15-20 વર્ષ પહેલાં તેમની મિલકતો પર ‘મઝારો’ બાંધ્યા હતા. લગભગ બધાના સમાન કારણો હતા – તેમના પરિવારના સભ્યોએ તેમની સમસ્યાઓનું નિરાકરણ મેળવવા માટે પીર બાબા તરીકે ઓળખાતા એક સ્થાનિક ફકીરનો સંપર્ક કર્યો હતો, અને તેમના દ્વારા તેમને ‘મઝાર’ માટે તેમની મિલકત પર જગ્યા ફાળવવા માટે સૂચના આપવામાં આવી હતી. છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયામાં નવ પરિવારોએ અત્યાર સુધીમાં તેમના પરિસરમાંના મઝારોને તોડી પાડ્યા છે.

 આવનારી પેઢી અમારી હિંદુ માન્યતાઓથી દૂર જાય

ગિરીશ નેદવાલે, એક ગ્રામીણ, જણાવ્યુ હતું કે “અમારા ઘરની મઝાર મારી માતાના આગ્રહથી બનાવવામાં આવી હતી, જેઓ જ્યારે હું ખૂબ બીમાર હતો ત્યારે પીર બાબાની મુલાકાત લેતી હતી. આજથી, લગભગ 20 વર્ષ પહેલાં. અમે આટલા વર્ષો તેની સાથે ગયા પણ હવે તેને શુદ્ધ અંધશ્રદ્ધા ગણીએ છીએ. અમે નથી ઈચ્છતા કે આવનારી પેઢી અમારી હિંદુ માન્યતાઓથી દૂર જાય. આવી જ એક વાર્તા કહેતા, અન્ય એક ગ્રામીણ, દિનેશ પુંધીરે જણાવ્યું હતું કે તેમની માતાએ પીર બાબાને મળ્યા પછી લગભગ પાંચ વર્ષ પહેલાં તેમના ઘરે ‘મઝાર’ બંધાવી હતી પરંતુ “છેલ્લા ચાર વર્ષમાં કોઈએ તેની મુલાકાત લીધી નથી.

આ સમાચાર પણ વાંચો : The Giant Onion: એક નહીં, બે નહીં, આ વ્યક્તિએ ઉગાડી 9 કિલોની ડુંગળી, જોયા પછી તમે નહીં કરો વિશ્વાસ… જુઓ ફોટો.. વાંચો વિગતે અહીં..

“મારી માતાએ તે કર્યું, એવું વિચારીને કે તે પરિવાર માટે સારું નસીબ લાવશે. પણ અમને એવું કંઈ લાગ્યું નહિ. હું હવે તેમાંથી છૂટકારો મેળવવા માટે મક્કમ છું,” પુંધીરે કહ્યું, “વાસ્તવિક મઝારોથી વિપરીત કે જેની નીચે કબર છે, અહીંના લોકો માનવ અવશેષો વિના પ્રતીકાત્મક કબર જેવું લાગે છે.” જો કે, દરેક પરિવારે એવું કહ્યું નથી કે તેઓ બાંધકામોને તોડી પાડવાના પગલા માટે સંમત થયા છે અને તે “માત્ર સાથીઓના દબાણ હેઠળ” કરી રહ્યા છે. નામ જાહેર ન કરવાની વિનંતી કરતાં, આવા જ એક પરિવારના એક સભ્યએ કહ્યું, “જ્યારે ગામલોકોનું એક જૂથ અમને મઝાર હટાવવા માટે સમજાવવા આવ્યું, ત્યારે શરૂઆતમાં અમને થોડું ખરાબ લાગ્યું કારણ કે અમારી માન્યતાઓ તેની સાથે જોડાયેલી હતી. છેવટે, અમે સંમત થયા, કારણ કે અન્ય પરિવારો પણ તે જ કરી રહ્યા હતા.”

ભટ્ટોવાલા ગામના વડા, હરપાલ સિંહ રાણા, જેઓ તેમના ઘરેથી ‘મઝાર’ હટાવનારા સૌપ્રથમ હતા, તેમણે કહ્યું: “આવા માળખાને ઓળખવાની અમારી કવાયત ચાલુ છે. જેમ જેમ અમે વધુ પરિવારોને ઓળખીએ છીએ, અમે તેમને સમજાવવાનો પ્રયત્ન કરીશું. આ પગલામાં માત્ર હિન્દુઓ જ સામેલ છે કારણ કે ગામમાં કોઈ મુસ્લિમ રહેવાસી નથી. તે દરમિયાન, સ્થાનિક પોલીસ અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે મઝારો ખાનગી માલિકીની જમીન પર બાંધવામાં આવી હતી અને જમીન માલિકોએ તેમને હટાવવાની મંજૂરી આપી દીધી છે, તેથી “અમારે હસ્તક્ષેપ કરવાનું કોઈ કારણ નથી.”