Tag:

mission sun

Mission sun Isro successfully injects Aaditya-L1, designed to study Sun, in halo orbit
દેશMain PostTop Post

Mission sun: ભારતે વિશ્વને કર્યું સૂર્ય નમસ્કાર! ઈસરોના પ્રથમ સૌર મિશન આદિત્ય એલ-1 એ રચ્યો ઈતિહાસ, યાન પાંચ મહિના પછી L1 પોઈન્ટ પર પહોંચ્યું..

by kalpana Verat
written by kalpana Verat

 News Continuous Bureau | Mumbai 

Mission sun: ભારતીય સ્પેસ એજન્સી ઈસરોએ ( ISRO ) નવા વર્ષે નવો ઈતિહાસ રચ્યો છે. ભારતના આદિત્ય ઉપગ્રહને L1 ( Aditya-L1 ) પોઈન્ટની હેલો ઓર્બિટમાં દાખલ કરવામાં આવ્યો છે. હવે પૃથ્વીથી ભારતની પ્રથમ સૌર વેધશાળાનું ( solar observatory ) અંતર 15 લાખ કિમી છે. એટલે કે ગત સપ્ટેમ્બરમાં શરૂ થયેલી આદિત્યની સફર પૂરી થઈ ગઈ છે. 400 કરોડનું આ મિશન હવે ભારત સહિત સમગ્ર વિશ્વના ઉપગ્રહોને સૌર વાવાઝોડાથી સુરક્ષિત કરશે. 

મહત્વનું છે કે આદિત્ય L 1 ની સફર 2 સપ્ટેમ્બર 2023ના રોજ શરૂ થઈ હતી. આશરે પાંચ મહિના પછી, 6 જાન્યુઆરી 2024ની સાંજે, આ ઉપગ્રહ L1 પોઈન્ટ પર પહોંચ્યો. આ બિંદુની આસપાસનો સૌર પ્રભામંડળ ભ્રમણકક્ષામાં ( solar halo orbit ) દાખલ કરવામાં આવ્યો છે. આદિત્ય-L1 સેટેલાઇટના થ્રસ્ટર્સ ને હેલો ઓર્બિટમાં ( halo orbit ) મૂકવા માટે થોડા સમય માટે ચાલુ રાખવામાં આવ્યા હતા. તેમાં કુલ 12 થ્રસ્ટર્સ છે.

હવે આદિત્ય સૂર્યનો અભ્યાસ કરી રહેલા નાસાના અન્ય ચાર ઉપગ્રહોના જૂથમાં જોડાયો છે. આ ઉપગ્રહો છે- WIND, એડવાન્સ કમ્પોઝિશન એક્સપ્લોરર ( ACE ) , ડીપ સ્પેસ ક્લાઈમેટ ઓબ્ઝર્વેટરી ( DSCOVER ) અને NASA-ESA ના સંયુક્ત મિશન SOHO એટલે કે સૌર અને હેલીઓસ્ફેરિક ઓબ્ઝર્વેટરી.

યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી ( European Space Agency ) 

આદિત્યને L1 પોઈન્ટ પર મૂકવો એ એક પડકારજનક કાર્ય હતું. આમાં ગતિ અને દિશાનો યોગ્ય સમન્વય જરૂરી હતો. આ માટે ISROને એ જાણવાની જરૂર હતી કે તેમનું અવકાશયાન ક્યાં છે, ક્યાંથી બીજે ક્યાં જશે? તેને આ રીતે ટ્રેક કરવાની પ્રક્રિયાને ઓર્બિટ ડિટરમિનેશન કહે છે.

400 કરોડના પ્રોજેક્ટથી દેશના 50 હજાર કરોડ રૂપિયાની બચત થશે

આદિત્ય-એલ1 મિશનના પ્રોજેક્ટ ડાયરેક્ટર નિગાર શાજીએ એક મીડિયા સાથેના ઈન્ટરવ્યુમાં જણાવ્યું હતું કે આ મિશન માત્ર સૂર્યના અભ્યાસમાં મદદ કરશે નહીં. વાસ્તવમાં, આશરે રૂ. 400 કરોડના પ્રોજેક્ટમાં સૌર વાવાઝોડા વિશે પણ માહિતી આપવામાં આવશે. આ સાથે ભારતના પચાસ હજાર કરોડ રૂપિયાના પચાસ ઉપગ્રહોને સુરક્ષિત કરી શકાશે. જે પણ દેશ આવી મદદ માંગશે, તેમને પણ મદદ કરવામાં આવશે. આ પ્રોજેક્ટ દેશ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

આ સમાચાર પણ વાંચો :  Bharat Nyay Jodo Yatra : કોંગ્રેસના નેતા રાહુલ ગાંધીની ‘ભારત જોડો ન્યાય યાત્રા’ ન્યાય કા હક મિલને તક.. નવી ટેગલાઈન સાથે લોગો પણ થયો લોન્ચ..

સૂર્યના વિવિધ રંગોની પ્રથમ તસવીરો પણ બહાર પાડવામાં આવી હતી.

આ ઉપગ્રહના સોલર અલ્ટ્રાવાયોલેટ ઇમેજિંગ ટેલિસ્કોપ ( SUIT ) એ પણ પ્રથમ વખત સૂર્યની સંપૂર્ણ ડિસ્ક તસવીરો લીધી હતી. આ તમામ તસવીરો 200 થી 400 નેનોમીટર વેવલેન્થની હતી. એટલે કે તમે સૂર્યને 11 જુદા જુદા રંગોમાં જોશો. આ પેલોડ 20 નવેમ્બર 2023 ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. આ ટેલિસ્કોપે સૂર્યના ફોટોસ્ફિયર અને ક્રોમોસ્ફિયરની તસવીરો લીધી છે.

ISROનું આદિત્ય-L1 મિશન

ફોટોસ્ફિયર એટલે સૂર્યની સપાટી અને ક્રોમોસ્ફિયર એટલે સૂર્યની સપાટી અને બાહ્ય વાતાવરણીય કોરોના વચ્ચેનું પાતળું પડ. રંગમંડળ સૂર્યની સપાટીથી 2000 કિમી સુધી વિસ્તરે છે. અગાઉ, સૂર્યનો ફોટો 6 ડિસેમ્બર 2023 ના રોજ લેવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ તે પ્રથમ પ્રકાશ વિજ્ઞાનની છબી હતી. પરંતુ આ વખતે સંપૂર્ણ ડિસ્ક ઈમેજ લેવામાં આવી છે. એટલે કે, સૂર્યના તે ભાગનો ફોટો જે સંપૂર્ણપણે સામે છે. આ ફોટોગ્રાફ્સની મદદથી વૈજ્ઞાનિકો સૂર્યનો યોગ્ય રીતે અભ્યાસ કરી શકશે.

લેરેન્જ પોઈન્ટ શું છે?

લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ. એટલે કે L. આ નામ ગણિતશાસ્ત્રી જોસેફ-લુઇસ લેરેન્જના નામ પરથી આપવામાં આવ્યું છે. તેમણે જ આ લોરેન્ઝ પોઈન્ટની શોધ કરી હતી. જ્યારે ગુરુત્વાકર્ષણ બિંદુ બે ફરતા અવકાશ પદાર્થો વચ્ચે આવે છે, જ્યાં કોઈપણ પદાર્થ અથવા ઉપગ્રહ બંને ગ્રહો અથવા તારાઓના ગુરુત્વાકર્ષણથી બચી જાય છે.

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
Aditya L1 update: Isro set to raise orbit of India's maiden solar mission
દેશ

Aditya L1 update: આદિત્ય L1નું સૂર્ય તરફ ચોથું પગલું, ISROનો ‘સૂર્ય રથ’ આગામી જમ્પમાં ક્યાં પહોંચશે?

by Hiral Meria
written by Hiral Meria

News Continuous Bureau | Mumbai 

Aditya L1 update: સૂર્ય (Sun) નો અભ્યાસ કરવા માટે મોકલવામાં આવેલ ISROનું મિશન ( solar mission ) આદિત્ય-L1 ચોથું ભ્રમણકક્ષા કૂદવા માટે તૈયાર છે. આદિત્ય L1 (Aditya L1) તેના ચોથા જમ્પમાં પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષાની બહાર તેની યાત્રા ચાલુ રાખશે. આદિત્ય L1 15 સપ્ટેમ્બરના રોજ આશરે 02:00 IST પર ચોથો ઓર્બિટલ જમ્પ કરશે. આ પગલું ISROના ‘સૂર્ય રથ’ને તેના અંતિમ મુકામ – લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ 1 (L1) ની નજીક લઈ જશે. આદિત્ય-એલ1, ISRO દ્વારા શરૂ કરાયેલ તેના પ્રકારનું પ્રથમ મિશન, પૃથ્વીના પર્યાવરણ પર સૂર્યપ્રકાશની અસરનો અભ્યાસ કરશે.

પ્રભામંડળમાં સૂર્યનો અભ્યાસ

આ અવકાશયાન પૃથ્વીથી લગભગ 1.5 મિલિયન કિમી દૂર સૂર્ય અને પૃથ્વી વચ્ચેના L1 બિંદુની આસપાસના પ્રભામંડળમાં સૂર્યનો અભ્યાસ કરશે. L1 એ એક બિંદુ છે જ્યાં ગ્રહણ કે અન્ય કોઈ અવરોધ વિના સૂર્યનો સતત અભ્યાસ કરી શકાય છે. આદિત્ય L1નો ચોથો કૂદકો મિશન માટે મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે. પૃથ્વીના ગુરુત્વાકર્ષણ બળનો કાર્યક્ષમ ઉપયોગ કરીને, ISRO એન્જિનિયરો અવકાશયાનને ઉપાડવાનું લક્ષ્ય રાખે છે. 10 સપ્ટેમ્બરના રોજ હાથ ધરવામાં આવેલ ત્રીજી ભ્રમણકક્ષા-વૃદ્ધિ કામગીરી સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થયા બાદથી આ જમ્પની તૈયારીઓ ચાલી રહી છે.

આ સમાચાર પણ વાંચો :  RBI New Order: રિઝર્વ બેંકનો આદેશ, જો બેંકો આ દસ્તાવેજ આપવામાં વિલંબ કરે છે તો તેણે તેની સાથે ચૂકવવું પડશે વળતર.

આદિત્ય L1 મિશન શું છે?

આદિત્ય-L1 મિશન સૂર્યના વિવિધ સ્તરોનો અભ્યાસ અને અવલોકન કરવા માટે રચાયેલ સાત પેલોડ વહન કરે છે. તે L1 પોઈન્ટની આસપાસ પ્રભામંડળની ભ્રમણકક્ષામાં હોવા પર ઈસરોને સૂર્ય વિશેનો ડેટા મોકલશે. આદિત્ય L1 સૌર ગતિવિધિઓ અને અવકાશના હવામાન પર તેમની અસર અંગેનો મૂલ્યવાન ડેટા ભારતીય અવકાશ એજન્સીને વાસ્તવિક સમયમાં ટ્રાન્સફર કરશે.

આદિત્ય-L1 મિશન ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક, પાર્ટિકલ અને મેગ્નેટિક ફિલ્ડ ડિટેક્ટર્સનો ઉપયોગ કરીને સૂર્યના વિવિધ સ્તરોનો અભ્યાસ અને અવલોકન કરવા માટે રચાયેલ સાત પેલોડ વહન કરે છે. આ સાધનો સૌર કોરોનાની ગતિશીલતા, તેની હીટિંગ મિકેનિઝમ્સ અને અવકાશના હવામાનને સમજવા માટે મહત્વપૂર્ણ માહિતી પ્રદાન કરશે.

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
ISRO's Aditya L1 successfully performs 2nd earth-bound manoeuvre
દેશ

Aditya L1 Mission: ભારતના સૂર્યયાને પૂર્ણ કર્યો પૃથ્વીનો સેકન્ડ રાઉન્ડ, જાણો હવે ધરતીથી છે કેટલે દૂર?

by Akash Rajbhar
written by Akash Rajbhar

News Continuous Bureau | Mumbai 

Aditya L1 Mission : ભારતના સૂર્યાન આદિત્ય-L1 એ સૂર્ય તરફ વધુ એક પગલું ભર્યું છે. પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં ફરતા આ અવકાશયાનને નવી ભ્રમણકક્ષા હાંસલ કરી છે. ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) એ આ જાણકારી આપી છે.

સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X (અગાઉના ટ્વિટર) પર માહિતી આપતા ISROએ જણાવ્યું હતું કે આદિત્ય-L1 મિશન એ બીજી પૃથ્વી બાઉન્ડ મેન્યુવર પૂર્ણ કરી છે. આનો અર્થ એ થયો કે સૂર્યને પૃથ્વીની આસપાસ તેની બીજી પરિક્રમા પૂર્ણ કરી લીધી છે.

પૃથ્વીની નવી ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશ

ISROના ટેલિમેટ્રી, ટ્રેકિંગ અને કમાન્ડ નેટવર્ક (ISTRAC) એ આ ઓપરેશન હાથ ધર્યું હતું. ISROએ કહ્યું કે મોરેશિયસ, બેંગલુરુ અને પોર્ટ બ્લેર સ્થિત ITRACના ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશનોએ સેટેલાઈટને ટ્રેક કર્યો છે.

ઈસરોના જણાવ્યા અનુસાર, આદિત્ય-એલ1 એ 5 સપ્ટેમ્બર (મંગળવાર)ના રોજ સવારે 2.45 વાગ્યે પૃથ્વીની નવી ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશ કર્યો હતો. નવી ભ્રમણકક્ષા 282 કિમી X 40,225 કિમી છે. તે સરળતાથી સમજી શકાય છે કે પૃથ્વીથી આ ભ્રમણકક્ષાનું લઘુત્તમ અંતર (ભ્રમણકક્ષામાં) 282 કિમી છે, જ્યારે મહત્તમ અંતર 40,225 કિમી છે.

આ પહેલા સૂર્યને 3 સપ્ટેમ્બરે પ્રથમ રાઉન્ડ પૂર્ણ કરીને 245 કિમી x 22,459 કિમીની ભ્રમણકક્ષા હાંસલ કરી હતી. આદિત્ય-L1 ને 10 સપ્ટેમ્બર, 2023 ના રોજ ભારતીય સમય અનુસાર સવારે 2.30 વાગ્યે પૃથ્વીની આગામી ભ્રમણકક્ષામાં મોકલવાનું આયોજન છે.

આ સમાચાર પણ વાંચો : Mamata Banerjee: મમતા બેનર્જીએ તોડી ચુપ્પી…ઉધયનિધિના ‘સનાતન ધર્મ’ વિરુદ્ધના નિવેદનને લઈને મમતા બેનર્જીએ આપ્યું આ મોટું નિવેદન.. જાણો શું કહ્યું મમતા બેનર્જીએ..

સૂર્યયાન 15 લાખ કિલોમીટરની યાત્રા પર

ભારતનું પ્રથમ સૂર્ય મિશન આદિત્ય-L1 શનિવારે (2 સપ્ટેમ્બર) આંધ્ર પ્રદેશના શ્રીહરિકોટા સ્થિત સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. ઈસરોના PSLV-C57 રોકેટની મદદથી તેને પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવામાં આવ્યું હતું. તેની પ્રારંભિક ભ્રમણકક્ષા 235 કિમી x 19000 કિમી હતી.

સૂર્યને પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં કુલ 16 દિવસ (18 સપ્ટેમ્બર) સુધી રહેવું પડશે. આ પછી, તે બહાર આવશે અને સૂર્ય તરફ Lagrange-1 (L1) બિંદુ માટે રવાના થશે. L1 બિંદુ પૃથ્વીથી 1.5 મિલિયન કિલોમીટર દૂર છે, જ્યાં સૂર્ય અને પૃથ્વી એકબીજાના ગુરુત્વાકર્ષણને નિષ્ક્રિય કરે છે, જે વસ્તુઓને ખૂબ જ ઓછી ઊર્જા સાથે અહીં રહેવા દે છે. પૃથ્વી પરથી L1 બિંદુ સુધી પહોંચવા માટે સૂર્યયાનને કુલ 125 દિવસની મુસાફરી કરવી પડે છે.

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail
Vehicle has placed the satellite into its intended orbit, says ISRO
દેશMain Post

Aditya-L1 Mission Launch: 63 મિનિટ પછી PSLVથી અલગ થયું આદિત્ય-L1, જાણો ISROના મિશનને આ વખતે આટલો સમય કેમ લાગ્યો

by kalpana Verat
written by kalpana Verat

News Continuous Bureau | Mumbai 

Aditya-L1 Mission Launch: ચંદ્રયાન-3ની ઐતિહાસિક સફળતા બાદ મિશન આદિત્ય-એલ1ના લોન્ચ સાથે સૂર્ય તરફ છલાંગ લગાવી છે. આ ભારતનું પ્રથમ સૂર્ય મિશન છે. આદિત્ય-એલ1ને આંધ્રપ્રદેશના શ્રીહરિકોટા સ્થિત સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું, જેને સફળતાપૂર્વક પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવામાં આવ્યું છે. ઈસરોએ આ અંગે માહિતી આપી છે.

આદિત્ય-એલ1ને ઈસરોના પાવરહોર્સ રોકેટ PSLVની મદદથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું, જેણે તેને પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં લોન્ચ કર્યું હતું. આ એક લંબગોળ ભ્રમણકક્ષા છે, જેમાં પેરીજી (પૃથ્વીની સૌથી નજીકનું બિંદુ) 235 કિમી અને એપોજી (સૌથી દૂરનું બિંદુ) 19000 કિમીથી વધુ હશે. સામાન્ય રીતે પીએસએલવીને પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં અવકાશયાન મોકલવામાં 25 મિનિટ લાગે છે, પરંતુ અહીં આદિત્ય-એલ1ને અહીં પહોંચવામાં 63 મિનિટનો સમય લાગ્યો હતો. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે આ વિલંબનું કારણ શું છે.

પીએસએલવીના લાંબા મિશનમાંનું એક

આ પીએસએલવીનું અત્યાર સુધીનું સૌથી લાંબુ મિશન હતું. અગાઉ ફેબ્રુઆરી 2021માં, બ્રાઝિલના પીએસએલવીએ એમેઝોનિયા અને અન્ય 18 ઉપગ્રહોને ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવા માટે 1 કલાક 55 મિનિટથી વધુ સમય લીધો હતો, જ્યારે 2016ના મિશનમાં તેને 8 ઉપગ્રહો મૂકવા માટે 2 કલાક 15 મિનિટનો સમય લાગ્યો હતો. અહીં સમજવા જેવી વાત એ છે કે આ મિશનમાં ઘણા ઉપગ્રહો અને ઓર્બિટર્સ સામેલ હતા, જ્યારે આદિત્ય-એલ1 એકલું છે.

આ સમાચાર પણ વાંચો : Kashmiri Dum Aloo: આ રીતે ઘરે બનાવો ચટાકેદાર કાશ્મીરી દમ આલુ, ખૂબ જ સ્વાદિષ્ટ લાગશે.

પહોંચવામાં વિલંબ કેમ?

આદિત્ય-એલ1ની ભ્રમણકક્ષામાં વિલંબ અંગે, વિક્રમ સારાભાઈ સ્પેસ સેન્ટરના ડિરેક્ટર એસ ઉન્નીકૃષ્ણન નાયરે ટાઈમ્સ ઑફ ઈન્ડિયાને જણાવ્યું હતું કે, “અવકાશયાન ચોક્કસ AOP (આર્ગ્યુમેન્ટ ઑફ પેરીગી)ની માંગ કરે છે. AOP પૂર્ણ કરવા માટે, અમે PSLV ના છેલ્લા તબક્કા (PS4) ને એક જ વારમાં ફાયરિંગ કરી રહ્યા નથી.

તેણે કહ્યું કે, જ્યારે આપણે સામાન્ય ભ્રમણકક્ષામાં પહોંચીએ છીએ ત્યારે PS4 30 સેકન્ડ માટે ફાયર થઈ જાય છે અને જ્યાં સુધી આપણને જરૂરી AOP ન મળે ત્યાં સુધી તે ત્યાં જ રહે છે. પછી, PS4 ને અલગ કરતા પહેલા ફરીથી સક્રિય કરવામાં આવે છે. આદિત્ય-L1 63 મિનિટે અલગ થઈ રહ્યું છે કારણ કે PS4 નિર્ધારિત AOP પ્રાપ્ત કર્યા પછી જ અલગ થઈ જાય છે.

 

0 comment
0 FacebookTwitterPinterestEmail