News Continuous Bureau | Mumbai
Opposition Leader :દેશમાં લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામોની જાહેરાત બાદ નવી સરકારની રચના કરવામાં આવી છે. 292 બેઠકો જીતનાર NDAએ કેન્દ્રમાં સત્તા સંભાળી છે. જ્યારે INDIA ગઠબંધન ( INDIA Coalition ) કુલ 234 બેઠકો સાથે વિપક્ષમાં બેઠું છે.
તમામ કેબિનેટ મંત્રીઓની શપથવિધિ અને મંત્રાલયોની ફાળવણી બાદ હવે તમામની નજર વિપક્ષના નેતા પર છે. લોકસભાના ( Lok Sabha ) આ નવા સત્રમાં વિપક્ષના નવા નેતા સાથે આવશે.
વિપક્ષના નેતાની ઘોષણા કરવાની જવાબદારી વિપક્ષી પાર્ટીની ( opposition party ) છેય જેણે બીજા નંબરની સૌથી વધુ બેઠકો મેળવી છે અને તે ગઠબંધનનો ભાગ નથી જે નવી સરકાર બનાવશે. આ વખતે આ પદ કોંગ્રેસ પાસે છે જેણે 99 બેઠકો જીતી છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, વિપક્ષના નેતાના પદને કેબિનેટ મંત્રીનો દરજ્જો મળે છે.
Opposition Leader :વિપક્ષી નેતાને સરકારની કોઈપણ નિર્ણય પ્રક્રિયામાં સક્રિયપણે ભાગ લેવાનો અધિકાર છે..
ભારતીય સંસદીય પ્રણાલીમાં, વિજેતા પક્ષનો એક નેતા વડા પ્રધાનની ખુરશી પર બેસે છે અને એક વિરોધ પક્ષનો નેતા બને છે. વિપક્ષી નેતાને સરકારની કોઈપણ નિર્ણય પ્રક્રિયામાં સક્રિયપણે ભાગ લેવાનો અધિકાર છે. વિપક્ષી નેતાનું પ્રાથમિક લક્ષ્ય શાસક સરકારને જવાબદાર ઠેરવવાનું છે.
વિરોધ પક્ષના નેતાની જવાબદારી શાસક પક્ષના નેતા કરતા અલગ હોય છે. કોઈપણ સરકારમાં વિપક્ષની મુખ્ય ભૂમિકા અસરકારક ટીકાની હોય છે. સરકારના સુચારૂ કામકાજમાં વિપક્ષ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. તેઓ સરકારી નીતિઓના દ્વારપાળ તરીકે કામ કરે છે. તેઓ વર્તમાન સરકારને તેની નીતિઓ માટે જવાબદાર રાખવા માટે જવાબદાર છે. જો વિપક્ષ નબળો હોય, તો શાસક પક્ષનું વિધાનસભા પર મુક્ત શાસન હશે, જે સ્વસ્થ્ય લોકશાહી માટે સારું નથી.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Ice Cream Centipede Case: નોઈડામાં આઈસ્ક્રીમની અંદરથી મળી આવ્યો કાનખજૂરો, ફુડ સેફ્ટી વિભાગે તપાસ શરુ કરી.
સંસદમાં ( Parliament ) વિપક્ષના નેતા પદ માટે માવલંકર શાસનનું પાલન કરવું પડે છે. જે અંતર્ગત વિપક્ષી પાર્ટીઓ માટે લોકસભાની કુલ સંખ્યાના 10% એટલે કે 54 સાંસદો હોવા ફરજિયાત છે. સૌ પ્રથમ તમારે જાણવું જોઈએ કે માવલંકર કોણ હતા? વાસ્તવમાં, માવલંકરનું પૂરું નામ ગણેશ વાસુદૈવ માવલંકર છે, તેઓ જીવી માવલંકર તરીકે પણ ઓળખાય છે. તેઓ દેશના પહેલા લોકસભા સ્પીકર ( Lok Sabha Speaker ) હતા.
Opposition Leader : કાર્યાલયમાં તેમનું કાર્યકાળ ચાલુ રહેવા માટે વિપક્ષના નેતાને ગૃહના અધ્યક્ષ દ્વારા માન્યતા મળવી જરૂરી છે.
કાર્યાલયમાં તેમનું કાર્યકાળ ચાલુ રહેવા માટે વિપક્ષના નેતાને ગૃહના અધ્યક્ષ દ્વારા માન્યતા મળવી જરૂરી છે.તેથી સીધું કહી શકાય કે વિપક્ષી નેતા પદની માન્યતા બાબતે સ્પીકરનો નિર્ણય આખરી રહેશે. 1969 સુધી વિપક્ષના નેતાની કોઈ સત્તાવાર માન્યતા નહોતી. તે કોઈપણ સ્થિતિ અથવા વિશેષાધિકારો વિના વાસ્તવિક પોસ્ટ તરીકે ઓળખવામાં આવી હતી. જોકે પાછળથી તેને કેબિનેટ મંત્રી તરીકે સમાન પગાર અને ભથ્થા સાથે સત્તાવાર માન્યતા આપવામાં આવી હતી.
ગૃહ માટે વિરોધ પક્ષના નેતા તરીકે નિયુક્ત થવા માટે, તેણે કુલ બેઠકોમાંથી ઓછામાં ઓછી 10% બેઠકો જીતવી આવશ્યક છે. હાલમાં લોકસભામાં 543 બેઠકો છે જ્યારે રાજ્યસભામાં 243 બેઠકો છે. જે પક્ષ બીજા નંબરે સૌથી વધુ બેઠકો ધરાવે છે અને સરકારનો ભાગ નથી તે તેના નેતાને વિરોધ પક્ષના નેતા તરીકે નોમિનેટ કરી શકે છે.
લોકસભાના કિસ્સામાં, વિપક્ષી નેતાને નોમિનેટ કરવા માટે પાર્ટી માટે જરૂરી બેઠકોની ન્યૂનતમ સંખ્યા 55 છે. રાજ્યસભાના કિસ્સામાં, પક્ષને વિપક્ષના નેતાની નિમણૂક કરવા માટે 25 બેઠકો જીતવી પડે છે. વધુમાં, જો કોઈ પક્ષ પાસે ગૃહના કુલ સભ્યોના ઓછામાં ઓછા દસ ટકા સભ્યો ન હોય, તો લોકસભાના અધ્યક્ષને વિપક્ષના નેતાના પદને માન્યતા ન આપવાની સત્તા પણ છે.
Opposition Leader :શું વિપક્ષના નેતા પદનો ઉલ્લેખ બંધારણમાં છે?..
શું વિપક્ષના નેતા પદનો ઉલ્લેખ બંધારણમાં છે? આ પ્રશ્નનો જવાબ ના છે. ભારતના બંધારણમાં આ પદનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી. જો કે, સંસદ અધિનિયમ, 1977માં વિરોધ પક્ષના નેતાઓના પગાર અને ભથ્થા દ્વારા તેને વૈધાનિક માન્યતા આપવામાં આવી છે.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Surat : ‘બ્લડ ડોનર…થેન્ક યુ’ થીમ પર સ્મીમેર હોસ્પિટલની બ્લડ બેન્કે ‘વિશ્વ રક્તદાતા દિવસ’ની ઉજવણી કરી
આ અધિનિયમમાં વિપક્ષના નેત શબ્દને સરકારના વિરોધમાં પક્ષના ગૃહમાં નેતા તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવ્યો છે. જેની પાસે સૌથી વધુ સંખ્યાત્મક તાકાત છે અને જેને કાઉન્સિલ ઓફ સ્ટેટ્સના પ્રમુખ અથવા ગૃહના અધ્યક્ષ દ્વારા માન્યતા આપવામાં આવી છે.
છેલ્લી બે ટર્મથી લોકસભામાં વિપક્ષનો કોઈ નેતા નહોતો. તેની પાછળનું કારણ એ હતું કે કોઈપણ પક્ષ કુલ બેઠકોમાંથી 10% બેઠકો જીતી શક્યો ન હતો. ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ બીજી સૌથી વધુ બેઠકો જીતનાર પક્ષ તરીકે ઉભરી આવ્યો હતો. પરંતુ તે વિપક્ષના નેતાને નોમિનેટ કરવા માટે જરૂરી બેઠકોની ન્યૂનતમ સંખ્યા કરતા ઓછી હતી.
18મી લોકસભા સત્રમાં નીચલા ગૃહમાં વિપક્ષના નેતા બનવા માટે કોંગ્રેસ પાસે પૂરતી બેઠકો છે. વિપક્ષના નેતા કોણ બનશે તેની હાલ ચર્ચા ચાલી રહી છે. ટૂંક સમયમાં જ આના પર નિર્ણય લેવામાં આવશે.
જો કે, વિપક્ષના નેતા પદ પર ઘણી જવાબદારીઓ હોય છે. સ્વસ્થ સરકાર માટે એક મજબૂત વિપક્ષ હોવું ખુબ જરૂરી છે, જે સરકારને તેના નિર્ણયો અને નીતિઓ માટે જવાબદાર ઠેરવી શકે છે.
