News Continuous Bureau | Mumbai

બિહારમાં (Bihar) આગામી *ચૂંટણી* (Election) પહેલા મતદાર યાદીના (Voter List) ‘સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન’ (Special Intensive Revision) ને લઈને સુપ્રીમ કોર્ટમાં (Supreme Court) ગુરુવારે (10 જુલાઈ, 2025) એક મહત્વપૂર્ણ સુનાવણી (Hearing) હાથ ધરવામાં આવી હતી. અરજદારોએ આ પ્રક્રિયાને ઉતાવળભરી અને મનસ્વી (Arbitrary) ગણાવી હતી, જ્યારે ચૂંટણી (Election) પંચે (Commission) તેને પોતાની બંધારણીય જવાબદારી (Constitutional Responsibility) ગણાવીને પ્રક્રિયાને યોગ્ય ઠેરવી હતી. આ સુનાવણી (Hearing) દરમિયાન ઘણા મહત્વના મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થઈ, જેની વિસ્તૃત માહિતી અહીં આપેલી છે.

મતદાર (Voter): અરજદારોનો વાંધો – ‘મતદાર યાદીનું સુધારણા મનસ્વી રીતે થઈ રહ્યું છે’

અરજદારો (Petitioners) વતી વરિષ્ઠ વકીલ ગોપાલ શંકરનારાયણે (Gopal Shankarnarayan) દલીલ કરી હતી કે કાયદામાં મતદાર (Voter) યાદીમાં (List) સુધારો (Amendment) કરવાની જોગવાઈ છે, જે કાં તો મર્યાદિત (Summary) અથવા વ્યાપક (Intensive) હોઈ શકે છે. જોકે, આ વખતે ચૂંટણી (Election) પંચે (Commission) ‘સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન’ (Special Intensive Revision) જેવો નવો શબ્દ (New Term) બનાવ્યો છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું કે 2003 માં પણ આવું જ થયું હતું, પરંતુ ત્યારે મતદારોની (Voters) સંખ્યા ઘણી ઓછી હતી. હવે રાજ્યમાં 7 કરોડથી વધુ મતદારો (Voters) છે અને પ્રક્રિયા અત્યંત ઝડપી ગતિએ ચાલી રહી છે, જે ઘણા નાગરિકોના (Citizens) અધિકારોને (Rights) અસર કરી શકે છે. તેમણે આરોપ લગાવ્યો કે પંચ 11 દસ્તાવેજો (Documents) સ્વીકારી રહ્યું છે, પરંતુ આધાર કાર્ડ (Aadhar Card) અને વોટર આઈડી (Voter ID) જેવા મહત્વના ઓળખ દસ્તાવેજોને (Identity Documents) માન્યતા આપી રહ્યું નથી. પંચની દલીલ છે કે 2003 ની યાદીમાં (List) જેમના નામ છે, તેમને તેમના માતા-પિતાના દસ્તાવેજો આપવા પડશે નહીં, પરંતુ જેઓ તે યાદીમાં (List) નથી, તેમને નાગરિકતા (Citizenship) સાબિત કરવી પડશે.

પ્રક્રિયા (Process): ન્યાયાધીશોએ કહ્યું – ‘પ્રક્રિયા બંધારણીય છે, પરંતુ પારદર્શિતા જરૂરી’

જસ્ટિસ સુધાંશુ ધુલિયા (Justice Sudhanshu Dhulia) અને જસ્ટિસ જોયમાલ્યા બાગચીની (Justice Joymalya Bagchi) બેન્ચે (Bench) અવલોકન કર્યું કે ચૂંટણી (Election) પંચનું (Commission) આ કાર્ય તેની બંધારણીય જવાબદારી (Constitutional Responsibility) છે. પંચને એ જોવાનો અધિકાર (Right) છે કે કોઈ અયોગ્ય વ્યક્તિ (Ineligible Person) મતદાર (Voter) ન બની શકે. સાથે જ કોર્ટે (Court) એ પણ સ્વીકાર્યું કે આધાર (Aadhar) નાગરિકતાનો (Citizenship) પુરાવો નથી અને મતદાર (Voter) બનવા માટે નાગરિકતાનો (Citizenship) પુરાવો જરૂરી હોઈ શકે છે. જસ્ટિસ ધુલિયાએ (Justice Dhulia) જણાવ્યું, “જો 2003 ની યાદી (List) હોય તો એવી દલીલ કરી શકાય કે હવે ઘરે ઘરે જવાની જરૂર નથી, પરંતુ સવાલ એ છે કે જે લોકો મત આપતા આવ્યા છે તેમની પાસેથી ફરીથી નાગરિકતા (Citizenship) કેમ માંગવામાં આવી રહી છે?” આના પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે કોર્ટ (Court) આ પ્રક્રિયામાં (Process) પારદર્શિતા (Transparency) જાળવવા પર ભાર મૂકી રહી છે.

આ સમાચાર પણ વાંચો :  Changur Baba: ધર્માંતરણ (Conversion): છાંગુર બાબાનો આતંક, 1500થી વધુ હિંદુ (Hindu) મહિલાઓનું ધર્માંતરણ (Conversion) કરાવ્યાનો ખુલાસો

અધિકાર (Right): સિબ્બલ અને સિંઘવીની દલીલ – ‘આયોગ નાગરિકતાનો નિર્ણય કરી શકતું નથી’

વરિષ્ઠ વકીલ કપિલ સિબ્બલે (Kapil Sibal) જણાવ્યું કે મતદાર (Voter) યાદીમાં (List) ફક્ત ત્રણ પ્રકારના લોકો જ શામેલ ન હોઈ શકે: બિન-નાગરિકો (Non-citizens), માનસિક (Mentally) રીતે અક્ષમ (Incapacitated) વ્યક્તિઓ અને દોષિત (Convicted) ગુનેગારો. તેમણે સવાલ ઉઠાવ્યો, “આખરે ચૂંટણી (Election) પંચ (Commission) નાગરિકતા (Citizenship) નક્કી કરનારું કોણ હોય?” તેમણે ભારપૂર્વક કહ્યું કે પંચ લોકોને નાગરિક (Citizen) ન ગણતા પહેલા તેમને સૂચના (Notice) આપે અને કારણો (Reasons) જણાવે. સિબ્બલે (Sibal) એ પણ કહ્યું કે ભારતમાં (India) ફક્ત 2% લોકો પાસે પાસપોર્ટ (Passport) છે અને ખૂબ ઓછા લોકો પાસે સરકારી નોકરી (Government Job) અથવા પ્રમાણપત્રો (Certificates) છે. પંચ બર્થ સર્ટિફિકેટ (Birth Certificate) અને મનરેગા કાર્ડ (MNREGA Card) જેવા દસ્તાવેજોને (Documents) પણ માન્યતા આપી રહ્યું નથી, જેનાથી ગરીબ (Poor) અને વંચિત (Disadvantaged) વર્ગના લોકોને અસર થઈ રહી છે. અભિષેક મનુ સિંઘવીએ (Abhishek Manu Singhvi) જણાવ્યું કે 2003 માં જ્યારે આ પ્રક્રિયા (Process) કરવામાં આવી હતી ત્યારે ચૂંટણી (Election) દૂર હતી, પરંતુ હવે બિહારમાં (Bihar) ચૂંટણી (Election) ખૂબ નજીક છે. આવા સમયે જૂનના (June) અંતમાં ‘સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન’ (Special Intensive Revision) નો આદેશ (Order) આપવો લોકોને તૈયારીનો (Preparation) મોકો આપતો નથી. તેમણે એવી પણ આશંકા વ્યક્ત કરી કે બંગાળમાં (Bengal) પણ આવી જ પ્રક્રિયા (Process) લાગુ કરી શકાય છે.

ચૂંટણી (Election) પંચ (Commission) વતી વરિષ્ઠ વકીલ રાકેશ દ્વિવેદીએ (Rakesh Dwivedi) સ્પષ્ટતા કરી કે પંચને આ શક્તિ બંધારણના (Constitution) અનુચ્છેદ 324 (Article 324) હેઠળ મળી છે. તેમણે ખાતરી આપી કે પ્રક્રિયા (Process) હજુ ચાલી રહી છે અને લોકોને ડ્રાફ્ટ (Draft) યાદી (List) પછી વાંધો (Objection) નોંધાવવા અને સુનાવણીનો (Hearing) પૂરો મોકો આપવામાં આવશે. કોર્ટે (Court) આ મામલે ત્રણ મુખ્ય મુદ્દાઓ પર જવાબ માંગ્યો છે: પંચની બંધારણીય શક્તિ (Constitutional Power), પ્રક્રિયાની (Process) રીત (Method) અને સમયસરતા (Timeliness). કોર્ટે (Court) ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આ મામલો લોકશાહી (Democracy) સાથે જોડાયેલો છે, તેથી દરેક પાસાની ગંભીરતાથી તપાસ (Investigation) જરૂરી છે.

Disclaimer : Except for the headline, this story has not been edited by News Continuous staff and is published from a syndicated feed.