News Continuous Bureau | Mumbai
Caste Census: ભારતીય જનતા પાર્ટીના નેતૃત્વ હેઠળની કેન્દ્ર સરકારે જાતિગત વસ્તી ગણતરી કરવાની જાહેરાત કરીને વિપક્ષ અને રાજકીય પંડિતોને આશ્ચર્યચકિત કરી દીધા. જોકે, એક તરફ, કોંગ્રેસ આ પગલાનો શ્રેય લઈ રહી છે અને કહી રહી છે કે ભાજપ રાહુલ ગાંધીના સતત દબાણ સામે ઝૂકી ગઈ. બીજી તરફ, ભાજપના સમર્થકો આ પગલાને માસ્ટરસ્ટ્રોક ગણાવી રહ્યા છે, અને દાવો કરી રહ્યા છે કે બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણી પહેલા વિપક્ષના મુખ્ય ચૂંટણી મુદ્દાની ધાર ખરબચડી થઈ ગઈ છે.
Caste Census: જાતિ ગણતરીના પરિણામો અંગે નિષ્ણાતો વિભાજિત
આગામી વસ્તી ગણતરીમાં જાતિ ગણતરીનો સમાવેશ કરવાનો કેન્દ્રનો નિર્ણય રાષ્ટ્રીય નીતિમાં નોંધપાત્ર ફેરફાર હોઈ શકે છે, પરંતુ રાજકીય નિષ્ણાતો કેન્દ્રના નિર્ણય પાછળ બિહાર, કર્ણાટક અને તેલંગાણા દ્વારા કરવામાં આવેલા જાતિ સર્વેક્ષણોના પરિણામોને જવાબદાર માને છે. નિષ્ણાતોના મતે, આ ત્રણ રાજ્યોની પહેલ અને ત્યારબાદ વિપક્ષ દ્વારા તેને સતત ચૂંટણી મુદ્દો બનાવવાને કારણે, કેન્દ્ર સરકારને જાતિગત વસ્તી ગણતરીની જાહેરાત કરવાની ફરજ પડી. જોકે, જાતિ ગણતરીના પરિણામો અંગે નિષ્ણાતો વિભાજિત છે. એક જૂથ માને છે કે આનાથી રાજકીય અને સામાજિક પરિદ્રશ્યને આકાર આપવામાં તેમજ કલ્યાણકારી યોજનાઓ અને ચૂંટણી વ્યૂહરચનાઓના અમલીકરણમાં ઘણી મદદ મળશે, તો બીજી જૂથ માને છે કે આના કારણે સામાજિક દુશ્મનાવટ વધવાનો ભય છે.
Caste Census: કર્ણાટક અને તેલંગાણામાં કોંગ્રેસનું શાસન
જાતિ વસ્તી ગણતરી હાથ ધરનારા ત્રણ રાજ્યોમાંથી, કર્ણાટક અને તેલંગાણામાં કોંગ્રેસનું શાસન છે, જ્યારે ત્રીજા રાજ્ય, બિહારમાં, જ્યારે સર્વે હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો, ત્યારે કોંગ્રેસ તત્કાલીન નીતિશ કુમારના નેતૃત્વ હેઠળની મહાગઠબંધન સરકારનો ભાગ હતી.
મહત્વનું છે કે જાતિગત વસ્તી ગણતરી સત્તાવાર રીતે કરવામાં બિહાર મોખરે હતું. ફેબ્રુઆરી 2020 માં, વિધાનસભાએ સર્વાનુમતે રાષ્ટ્રીય જાતિ વસ્તી ગણતરી માટેનો ઠરાવ પસાર કર્યો. મહાગઠબંધન ગઠબંધનનું નેતૃત્વ કરી રહેલા મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારે તેને આગળ વધારવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. તે સમયે બિહારના રાજકીય ઇકોસિસ્ટમનો ભાગ રહેલી ભાજપે પણ તેને ટેકો આપવો પડ્યો.
જણાવી દઈએ કે ભાજપ સહિત તમામ પક્ષોના સભ્યોનું એક પ્રતિનિધિમંડળ 2021 માં વડા પ્રધાન મોદીને મળ્યું અને દેશવ્યાપી જાતિ વસ્તી ગણતરીની માંગ કરી. આ મામલે કેન્દ્ર દ્વારા કોઇ કાર્યવાહી ન કરવામાં આવ્યા બાદ, બિહાર સરકારે પોતાનો સર્વે હાથ ધર્યો. 2 ઓક્ટોબર, 2023 ના રોજ જાહેર કરાયેલા પરિણામો દર્શાવે છે કે અન્ય પછાત વર્ગો (OBC) અને EBC (આર્થિક રીતે પછાત વર્ગો) મળીને વસ્તીના 63% થી વધુ હિસ્સો ધરાવે છે. રાજ્યની કુલ વસ્તી 13.07 કરોડ જણાવવામાં આવી હતી. આમાંથી, OBC ની સંખ્યા 3.54 કરોડ (27%) હતી અને EBC ની સંખ્યા 4.7 કરોડ (36%) હતી. આગળની જાતિઓની સંખ્યા 15.5%, અનુસૂચિત જાતિઓની 20% અને અનુસૂચિત જનજાતિઓની 1.6% નોંધાઈ હતી. જાતિના ડેટા ઉપરાંત, સર્વેક્ષણમાં ગંભીર આર્થિક વાસ્તવિકતાઓનો પર્દાફાશ થયો. બિહારમાં એક તૃતીયાંશથી વધુ પરિવારો દરરોજ 200 રૂપિયા પર ગુજરાન ચલાવતા હતા. અનુસૂચિત જાતિના પરિવારોમાં, આ પ્રમાણ વધીને લગભગ 44% થયું. બિહારમાં લગભગ 2.97 કરોડ પરિવારોમાંથી, 94 લાખ (34.13%) ની માસિક આવક 6,000 રૂપિયા કે તેથી ઓછી છે. શિક્ષણના આંકડા દર્શાવે છે કે બિહારની વસ્તીના માત્ર 7% લોકો પાસે સ્નાતકની ડિગ્રી છે, જે રાજ્યના બેરોજગારીના સંકટની ઊંડાઈ દર્શાવે છે.
Caste Census: તેલંગાણા: જાતિ જાગૃતિના આધારે રાજકીય પરિવર્તન
તેલંગાણાના સર્વેક્ષણનો વ્યાપ ખૂબ વ્યાપક હતો. આમાં જાતિ, સામાજિક-આર્થિક સ્થિતિ અને રાજકીય ભાગીદારીનો સમાવેશ થતો હતો. આ સર્વે, જેમાં માત્ર 50 દિવસમાં 96.9% ઘરોને આવરી લેવામાં આવ્યા હતા, તે ૨૦૨૩ની તેલંગાણા વિધાનસભા ચૂંટણી માટે કોંગ્રેસનું એક મુખ્ય ચૂંટણી વચન હતું. બીઆરએસ પર પાર્ટીનો જંગી વિજય ગૌડ, મુન્નુરુ કાપુ અને યાદવ જેવા પછાત સમુદાયોના સમર્થનને આભારી હતો. સર્વે રિપોર્ટમાં પછાત વર્ગો (BC) ની વસ્તી 56.33%, SC 17.43% અને ST 10.45% દર્શાવવામાં આવી છે, જ્યારે અન્ય જાતિઓ (OC) ની વસ્તી 15.79% હોવાનો અંદાજ છે. પછાત વર્ગોની વાસ્તવિક સંખ્યા લગભગ 2 કરોડ હતી, જેમાં 35 લાખથી વધુ પછાત મુસ્લિમોનો સમાવેશ થતો હતો. અનુસૂચિત જાતિઓની સંખ્યા લગભગ 61.8 લાખ હતી અને અનુસૂચિત જનજાતિઓની સંખ્યા લગભગ 37 લાખ હતી. પછાત સમુદાયોની સંખ્યા આશરે 44 લાખ હતી. કુલ મુસ્લિમ વસ્તી 44.57 લાખ અથવા કુલ વસ્તીના 12.56% હતી. આમાંથી, 10.08% બીસી મુસ્લિમો હતા અને ૨.૪૮% ઓસી મુસ્લિમો હતા. છેલ્લી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં, BRS એ પછાત જાતિના ઉમેદવારોને 22 બેઠકો ફાળવી હતી, જ્યારે કોંગ્રેસ અને ભાજપે અનુક્રમે 34 અને 45 પછાત જાતિના ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા હતા.
આ સમાચાર પણ વાંચો : જીએસટી કલેક્શને નવો રેકોર્ડ બનાવ્યો, નવા નાણાકીય વર્ષે એપ્રિલમાં અધધ આટલા લાખ કરોડનું રેકોર્ડ બ્રેક GST કલેક્શન; જાણો આંકડા..
Caste Census: કર્ણાટક: જાતિ સર્વે રાજકીય રીતે ખૂબ જ જટિલ રહ્યો
કર્ણાટકનો જાતિ સર્વેક્ષણ વધુ લાંબો અને રાજકીય રીતે જટિલ રહ્યો છે. મુખ્યમંત્રી સિદ્ધારમૈયાના પ્રથમ કાર્યકાળ દરમિયાન 2015 માં શરૂ કરાયેલા સામાજિક-આર્થિક અને શિક્ષણ સર્વેક્ષણના તારણો ઘણા વર્ષો પછી આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. વિલંબ પાછળ કોંગ્રેસની અંદરના આંતરિક ઝઘડાને કારણભૂત ગણાવવામાં આવ્યું હતું. લિંગાયત અને વોક્કાલિગા જેવા પ્રભાવશાળી સમુદાયોએ આ તારણોને અવૈજ્ઞાનિક અને જૂના ગણાવીને નકારી કાઢ્યા. નાયબ મુખ્યમંત્રી ડીકે શિવકુમાર, જે પોતે વોક્કાલિગા હતા, તેમણે રિપોર્ટના પ્રકાશનનો વિરોધ કર્યો. સિદ્ધારમૈયા મંત્રીમંડળે ૧૧ એપ્રિલના રોજ તારણોની સમીક્ષા કરી. આ સર્વેક્ષણમાં એક ચોંકાવનારો આંકડા સામે આવ્યા – રાજ્યની વસ્તીના 69.6% ઓબીસી છે, જે અગાઉના અંદાજો કરતા ઘણા વધારે છે. રિપોર્ટમાં OBC ક્વોટા 32% થી વધારીને 51% કરવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે.
Caste Census: આંધ્રપ્રદેશ: જગન રેડ્ડીનું વચન જે તેઓ પૂર્ણ કરી શક્યા નહીં
આંધ્રપ્રદેશમાં વાયએસ જગન મોહન રેડ્ડીના નેતૃત્વ હેઠળની પાછલી સરકારે 19 જાન્યુઆરી, 2024 થી જાતિ ગણતરી શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી હતી. જેમ કહ્યું હતું તેમ, તેનો ધ્યેય લોકોના જીવનની ગુણવત્તામાં ફેરફાર કરવાનો હતો. જોકે, તેલુગુ દેશમ પાર્ટી (ટીડીપી)ના વર્તમાન અધિકારીઓના મતે, વચન આપેલ અહેવાલ ક્યારેય પ્રકાશમાં આવ્યો નહીં. YSRCP એ આ વિલંબ માટે આદર્શ આચારસંહિતા લાગુ થવાના કારણે, તેમજ વિધાનસભા અને લોકસભાની ચૂંટણીઓને જવાબદાર ગણાવી હતી.
