News Continuous Bureau | Mumbai
Afghanistan: જ્યારે અમેરિકા (America) એ 15 ઓગસ્ટ 2021ના રોજ અફઘાનિસ્તાન (Afghanistan) છોડ્યું અને તાલિબાને (Taliban) ત્યાં નિયંત્રણ મેળવ્યું. ત્યારથી, ઘણા દેશોએ કાબુલમાં તેમના રાજદ્વારી મિશન બંધ કરી દીધા છે. ઉપરાંત, કોઈપણ દેશે અફઘાનિસ્તાનની તાલિબાન સરકાર સાથે રાજદ્વારી સંબંધો સ્થાપિત કર્યા નથી.
પરંતુ ચીન (China) એક એવો દેશ હતો જેણે અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાન સરકાર સાથે રાજદ્વારી સંબંધો જ સ્થાપિત કર્યા ન હતા પરંતુ હવે તાલિબાન સરકારમાં તેના રાજદૂતની નિમણૂક કરનાર વિશ્વનો પ્રથમ દેશ બની ગયો છે.
હકીકતમાં, જ્યારથી તાલિબાન અફઘાનિસ્તાનમાં સત્તામાં આવ્યું છે, ત્યારથી તે આંતરરાષ્ટ્રીય માન્યતાની માંગ કરી રહ્યું છે. જો કે હજુ સુધી કોઈ દેશે તાલિબાન સરકારને આંતરરાષ્ટ્રીય માન્યતા આપવાનું વિચાર્યું નથી, ચીન આ દિશામાં આગળ વધી રહ્યું છે.
તાજેતરમાં, ચીનના રાજદૂત ઝાઓજિન તાલિબાનના વડા પ્રધાન મોહમ્મદને મળ્યા હતા. હસન અનખુદ અને વિદેશ મંત્રી શેખ આમિર ખાન મુત્તાકીને મળ્યા છે. જેની કેટલીક તસવીરો સામે આવ્યા બાદ આખી દુનિયાની નજર ચીનની આ કૂટનીતિ પર છે. આ ઉપરાંત તાલિબાન સરકારને આંતરરાષ્ટ્રીય માન્યતા આપવાના પ્રશ્ન પર પણ કૂટનીતિની દુનિયામાં ચર્ચા છેડાઈ છે.
ચીન યુએનને તાલિબાન સાથે વાતચીત કરવાની માંગ કરી રહ્યું છે.
ચીને અફઘાનિસ્તાનમાં રાજદૂતની નિમણૂકને સામાન્ય પ્રક્રિયાનો ભાગ ગણાવતા કહ્યું કે અફઘાનિસ્તાન અંગે ચીનની નીતિ સ્પષ્ટ અને અસ્પષ્ટ રહી છે. તેમજ આ પગલા બાદ ચીને હવે તાલિબાનને આંતરરાષ્ટ્રીય માન્યતા આપવાની માંગ કરી છે.
જ્યારથી અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાન સત્તામાં આવ્યું છે, ત્યારથી આ સરકારમાં સામેલ ઘણા અધિકારીઓ પર આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિબંધો લાદવામાં આવ્યા છે. તે જ સમયે, સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં હજુ પણ અફઘાનિસ્તાનની જૂની સરકારને માન્યતા છે.
અફઘાનિસ્તાનમાં ચીનના અગાઉના રાજદૂત વાંગ યુ 2019થી અત્યાર સુધી આ સીટ પર હતા. જે બાદ ગયા મહિને જ તેમનો કાર્યકાળ પૂરો થયો હતો.એવું નથી કે કાબુલમાં બીજા કોઈ રાજદૂત નથી. કાબુલમાં રાજદૂતની પદવી ધરાવતા અન્ય રાજદૂતો છે પરંતુ તેમની નિમણૂક એવા સમયે કરવામાં આવી હતી જ્યારે અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાન સત્તામાં આવ્યા ન હતા.
અલજઝીરાના અહેવાલ મુજબ, રાજદૂત ઝાઓ ચીનના રાષ્ટ્રપતિને મળ્યા પછી, ચીની દૂતાવાસ દ્વારા એક નિવેદન જારી કરવામાં આવ્યું હતું જેમાં તેણે આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયને અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાન સરકાર સાથે વાતચીત વધારવાની અપીલ કરી હતી. દેશમાં આધુનિક નીતિને પ્રોત્સાહન આપવા અને આતંકવાદ સામે લડવામાં પણ મદદ કરો. અમેરિકાનું નામ લીધા વિના નિવેદનમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે અફઘાનિસ્તાનમાં જે કંઈ પણ થયું છે તેનાથી પાઠ શીખવાની જરૂર છે. તેમણે આતંક સામેની લડાઈમાં બેવડા ધોરણો છોડવા પડશે. ચીને વિદેશોમાં જપ્ત કરાયેલી અફઘાન સંપત્તિને મુક્ત કરવાની અને તાલિબાન પર લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધો હટાવવાની પણ માંગ કરી છે.
આ સમાચાર પણ વાંચો : LalBaugcha Raja 2023 : લાલબાગચા રાજા ની પહેલી ઝાંખી, વિડિયો જુઓ…
અફઘાનિસ્તાનમાં ચીનનો બિઝનેસ પ્લાન શું છે
ચીન લાંબા સમયથી અફઘાનિસ્તાન પર કબજો કરી રહેલી તાલિબાન સરકાર સાથે સારા સંબંધો બનાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. વર્ષની શરૂઆતમાં ચીને અફઘાનિસ્તાનના લિથિયમ ભંડારમાં રોકાણ કરવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. આ પછી અફઘાનિસ્તાનના ખાણ અને પેટ્રોલિયમ મંત્રી શહાબુદ્દીન દિલાવર પણ કાબુલમાં ચીની કંપની ગોચીનના અધિકારીઓને મળ્યા હતા.
આ બેઠક બાદ શહાબુદ્દીન દિલાવરે કહ્યું હતું કે આ રોકાણથી 1 લાખ 20 હજાર લોકોને નોકરી મળશે. આ દરમિયાન ચીનની કંપનીએ તાલિબાન સરકારને વચન આપ્યું હતું કે તેઓ 7 મહિનાની અંદર સલંગ પાસનું સમારકામ કરશે અને ટનલ પણ બનાવશે.
લિથિયમનું કાર્ય શું છે?
તેનો ઉપયોગ ઇલેક્ટ્રિક વાહનો, લેપટોપ જેવા ઇલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણો બનાવવામાં થાય છે. એક ટન લિથિયમમાંથી 90 ઇલેક્ટ્રિક કાર બનાવી શકાય છે. હાલમાં ભારત સહિત સમગ્ર વિશ્વમાં બેટરી કારના ઉપયોગ પર ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે. તેની બેટરી બનાવવામાં માત્ર લિથિયમનો ઉપયોગ થાય છે. લિથિયમ એક મોંઘી ધાતુ છે.
ચીન શા માટે તાલિબાન સાથે સારા સંબંધો જાળવવા માંગે છે?
ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ વર્લ્ડ રિસર્ચર અન્વેષા ઘોષના જણાવ્યા અનુસાર તાલિબાન સાથે સંબંધો જાળવવા પાછળ ચીનના પોતાના હિત છે. જેમાં પ્રથમ રસ એ છે કે ઈસ્ટ તુર્કીસ્તાન ઈસ્લામિક મૂવમેન્ટ, ઉઈગુર મુસ્લિમોનું સંગઠન હંમેશા ચીનમાં સક્રિય છે. આ સંગઠન ઉગ્રવાદી આતંકવાદીઓનું જૂથ છે. જે હંમેશા તાલિબાન સાથે સારા સંબંધો હોવાનું કહેવાય છે. આ સિવાય કેટલાક ચીની નાગરિકો પણ પાકિસ્તાનમાં આતંકવાદીઓના નિશાના પર બન્યા છે.
આવી સ્થિતિમાં ચીન ક્યારેય નહીં ઈચ્છે કે દેશમાં આતંકવાદ ફાલે. સાથે જ તે પોતાના નાગરિકોની સુરક્ષા પણ ઈચ્છે છે. ચીન તાલિબાન તરફ મિત્રતાનો હાથ લંબાવીને પહેલો પ્રયાસ કરવા માંગે છે. આ ઉપરાંત, ચીનનું એક હિત વૈશ્વિક રાજકારણમાં તેનું કદ મજબૂત કરવાનું છે. 2001માં વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર પર થયેલા આતંકી હુમલા બાદ અમેરિકાએ અફઘાનિસ્તાન પર હુમલો કર્યો હતો. જે બાદ અમેરિકા લાંબા સમય સુધી ચીનમાં રહ્યું. ત્યારપછી અમેરિકાએ અફઘાનિસ્તાન છોડતાં જ તાલિબાને ત્યાં પોતાની સરકાર બનાવી.
આ પછી, ચીન એકમાત્ર એવો દેશ હતો જે તાલિબાન સરકારને માન્યતા આપવામાં સૌથી આગળ હતો. કારણ સ્પષ્ટ છે કે અમેરિકાના તાલિબાન સાથે સારા સંબંધો નથી. આવી સ્થિતિમાં જો ચીન તાલિબાન સાથે સારા સંબંધો જાળવી રાખે છે અને અમેરિકાને પાછળ રાખવામાં સફળ રહે છે તો તેને લાગે છે કે આવી સ્થિતિમાં તે ભારતને રોકવામાં પણ મદદ કરશે. આ સિવાય અફઘાનિસ્તાન ખનિજ સંસાધનોમાં સમૃદ્ધ છે. આવી સ્થિતિમાં ચીન આનો ફાયદો ઉઠાવવામાં પાછળ રહેવા માંગતું નથી. તાલિબાન સરકાર સાથે સારા સંબંધો બાંધીને તે તેનો ઉપયોગ પોતાના દેશને ફાયદો પહોંચાડવા માટે કરી શકે છે.
