News Continuous Bureau | Mumbai
Vitamin B12 Deficiency: વિટામિન B12 ની ઉણપ એ એક ગંભીર સમસ્યા છે જે શરીરમાં વિવિધ લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે, જેમાં થાક, નબળાઈ, યાદશક્તિમાં ઘટાડો અને ચેતા સંબંધિત સમસ્યાઓનો સમાવેશ થાય છે. આ કમીને દૂર કરવા માટે તાત્કાલિક પગલાં લેવા જરૂરી છે. જાણો કયા લક્ષણો દેખાય છે અને કયા ખોરાકને આહારમાં સામેલ કરવા જોઈએ.
Vitamin B12 Deficiency:વિટામિન B12 ની કમી અને તેના ગંભીર લક્ષણો
વિટામિન B12 (Vitamin B12) એ શરીર માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ પોષક તત્વ છે. તે લાલ રક્તકણોના નિર્માણ, ચેતાતંત્રના સ્વાસ્થ્ય અને ડીએનએ સંશ્લેષણ માટે આવશ્યક છે. જો શરીરમાં વિટામિન B12 ની ઉણપ (Deficiency) હોય, તો તેના ગંભીર લક્ષણો (Serious Symptoms) દેખાઈ શકે છે. આ લક્ષણોને સમયસર ઓળખવા અને તેના પર ધ્યાન આપવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
વિટામિન B12 ની કમીના સામાન્ય લક્ષણો:
- અતિશય થાક અને નબળાઈ: શરીરમાં ઊર્જાનો અભાવ અનુભવાય છે અને સતત થાક લાગે છે.
- ત્વચાનો નિસ્તેજ રંગ: ત્વચા પીળી અથવા નિસ્તેજ દેખાઈ શકે છે.
- શ્વાસ લેવામાં તકલીફ: સામાન્ય પ્રવૃત્તિઓ કરતી વખતે પણ શ્વાસ ચડી શકે છે.
- ચક્કર આવવા: અચાનક ચક્કર આવવા અથવા સંતુલન ગુમાવવું.
- યાદશક્તિમાં ઘટાડો: ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલી, યાદશક્તિ નબળી પડવી.
- હાથ-પગમાં ઝણઝણાટી કે સુન્નતા: ચેતા સંબંધિત સમસ્યાઓના કારણે હાથ-પગમાં કળતર અથવા સુન્નતા અનુભવાવી.
- માનસિક સમસ્યાઓ: ડિપ્રેશન, ચિંતા અથવા મૂડ સ્વિંગ્સ જેવી સમસ્યાઓ.
- મોઢામાં ચાંદા: જીભમાં સોજો, મોઢામાં દુખાવો અથવા ચાંદા.
- દ્રષ્ટિ સમસ્યાઓ: ધૂંધળું દેખાવું અથવા દ્રષ્ટિમાં ફેરફાર.
Vitamin B12 Deficiency:વિટામિન B12 ની ઉણપને દૂર કરવા માટે આહારમાં સામેલ કરવાના ખોરાક
જો તમને ઉપરોક્તમાંથી કોઈ લક્ષણો દેખાય, તો તરત જ નિષ્ણાતની સલાહ લેવી અને તમારા આહારમાં (Diet) જરૂરી ફેરફાર કરવા. તજજ્ઞો (Experts) વિટામિન B12 ની ઉણપને દૂર કરવા માટે નીચેની વસ્તુઓનો તમારા ડાયટમાં સમાવેશ કરવાની ભલામણ કરે છે:
- ડેરી ઉત્પાદનો (Dairy Products): દૂધ, દહીં, પનીર, છાશ વગેરે વિટામિન B12 ના સારા સ્ત્રોત છે. ખાસ કરીને દૂધ અને દહીંનું નિયમિત સેવન ખૂબ ફાયદાકારક છે.
- કઠોળ અને લીલા શાકભાજી (Legumes and Green Vegetables): કેટલાક કઠોળ અને લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજીમાં પણ વિટામિન B12 અમુક અંશે જોવા મળે છે, જોકે તેનું પ્રમાણ માંસાહારી સ્ત્રોતો જેટલું નથી.
- ફોર્ટિફાઇડ અનાજ (Fortified Cereals): કેટલાક અનાજ અને બ્રેડને વિટામિન B12 જેવા પોષક તત્વોથી ફોર્ટિફાઇડ કરવામાં આવે છે. લેબલ તપાસીને તેનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
- પોષક યીસ્ટ (Nutritional Yeast): શાકાહારીઓ માટે પોષક યીસ્ટ એક સારો વિકલ્પ છે, જેમાં વિટામિન B12 હોય છે.
Vitamin B12 Deficiency: વિટામિન B12 શા માટે જરૂરી છે અને કમીના કારણો
વિટામિન B12 શરીરના ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો માટે અનિવાર્ય છે. તે લાલ રક્તકણોના નિર્માણમાં મદદ કરે છે, જે શરીરમાં ઓક્સિજન પહોંચાડે છે. ઉપરાંત, તે ચેતાતંત્રને સ્વસ્થ રાખે છે અને મગજના કાર્યોને સુધારે છે. તેની કમીને કારણે ‘મેગાલોબ્લાસ્ટિક એનિમિયા’ (Megaloblastic Anemia) જેવી બીમારી પણ થઈ શકે છે.
વિટામિન B12 ની ઉણપના કારણો:
- નબળો આહાર: વિટામિન B12 યુક્ત ખોરાકનો અપૂરતો વપરાશ.
- શોષણની સમસ્યાઓ: કેટલાક લોકોમાં પેટ અથવા આંતરડાની સમસ્યાઓને કારણે વિટામિન B12 નું યોગ્ય રીતે શોષણ થતું નથી (જેમ કે પર્નિશિયસ એનિમિયા).
- અમુક દવાઓ: કેટલીક દવાઓ (જેમ કે પેટના એસિડ ઘટાડતી દવાઓ) B12 ના શોષણમાં અવરોધ લાવી શકે છે.
- વૃદ્ધાવસ્થા: વૃદ્ધ લોકોમાં B12 ના શોષણની ક્ષમતા ઘટી શકે છે.
- શાકાહારી અને વેગન ડાયટ: જે લોકો સંપૂર્ણપણે શાકાહારી (Vegan) છે, તેમને B12 ની ઉણપ થવાની શક્યતા વધુ હોય છે કારણ કે તે મુખ્યત્વે પ્રાણીજન્ય સ્ત્રોતોમાં જોવા મળે છે. આવા કિસ્સાઓમાં સપ્લિમેન્ટ્સ (Supplements) લેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
(Disclaimer : અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી સામાન્ય માન્યતાઓ અને માહિતી પર આધારિત છે. અમે તેની પુષ્ટિ કરતા નથી.)
