News Continuous Bureau | Mumbai
Russia Oil sanctions: યુક્રેન યુદ્ધને કારણે અમેરિકા અને નાટોની રશિયા પ્રત્યેની નારાજગીથી ભારતની ચિંતા વધી છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને નાટોએ રશિયા સાથે વેપાર ચાલુ રાખનાર દેશો પર 100% ટેરિફ લગાવવાની ધમકી આપી છે, જેના કારણે ભારત માટે સસ્તા રશિયન તેલની સપ્લાય જોખમમાં મુકાઈ છે. ભારતના પેટ્રોલિયમ મંત્રી હરદીપ સિંહ પુરીએ જોકે આ ધમકીઓથી ન ગભરાવાની વાત કરી છે.
Russia Oil sanctions:રશિયન તેલ પર પ્રતિબંધનો ખતરો: ભારતની ઊર્જા સુરક્ષા અને મોંઘવારી પર સંભવિત અસર
યુક્રેન (Ukraine) સાથેના યુદ્ધને કારણે અમેરિકા (America) અને નાટોની (NATO) રશિયા (Russia) પ્રત્યેની નારાજગીથી ભારતની (India) ચિંતા વધી ગઈ છે. શાંતિ સમજૂતી (Peace Agreement) માટે તૈયાર ન થવા પર અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે (Donald Trump) રશિયન તેલ ખરીદદારો (Russian Oil Buyers) પર પ્રતિબંધ (Sanctions) લગાવવાની ધમકી આપી છે. અમેરિકાએ કહ્યું છે કે જો રશિયા, યુક્રેન સાથે શાંતિ સમજૂતી માટે તૈયાર નહીં થાય તો તેના પર 100% ટેરિફ (Tariff) લગાવવામાં આવશે.
નાટોના મહાસચિવ માર્ક રૂટે (Mark Rutte) પણ ભારત, ચીન (China) અને બ્રાઝિલને (Brazil) ધમકી આપી કે જો તેઓ રશિયા સાથે વેપાર ચાલુ રાખશે તો તેમના પર 100% અને તેનાથી વધુ ટેરિફ લગાવવામાં આવશે. આને સેકન્ડરી ટેરિફ (Secondary Tariff) નામ આપવામાં આવ્યું છે. આ ધમકીએ ભારત માટે નવી ચિંતાઓ ઊભી કરી છે.
આ સમાચાર પણ વાંચો : Trump India Pakistan Ceasefire :ટ્રમ્પનો મોટો દાવો: મેં ભારત-પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધવિરામ કરાવ્યું, પાંચ ફાઈટર જેટ્સ તોડી પડાયા!
ખરેખરમાં, 2022માં યુક્રેન પર હુમલા પછી પશ્ચિમી દેશોએ (Western Countries) રશિયા પર પ્રતિબંધો લગાવતા તેની પાસેથી તેલ ખરીદવાનું બંધ કરી દીધું હતું. આ તકને ભારતે ઝડપી લીધી અને રશિયા પાસેથી ભારે ડિસ્કાઉન્ટવાળું તેલ ખરીદવાનું શરૂ કર્યું. આ ખરીદીએ ભારતને વૈશ્વિક ઉથલપાથલ વચ્ચે મોંઘવારીને (Inflation) નિયંત્રિત રાખવામાં અને અર્થતંત્રને (Economy) સ્થિર રાખવામાં મદદ કરી. ભારત પોતાની જરૂરિયાતનું 85% થી વધુ કાચું તેલ (Crude Oil) આયાત કરે છે. છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી રશિયા ભારત માટે સૌથી મોટો તેલ નિકાસકાર (Largest Oil Exporter) છે. પરંતુ હવે ભારત માટે સસ્તા રશિયન તેલની સપ્લાય (Supply) જોખમમાં છે.
Russia Oil sanctions:શું ભારત રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખશે?
હવે સવાલ એ થાય છે કે કડક પ્રતિબંધોની ધમકી પછી શું ભારત રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખશે? આ મામલે ભારતના પેટ્રોલિયમ મંત્રી (Petroleum Minister) હરદીપ સિંહ પુરીએ (Hardeep Singh Puri) કહ્યું છે કે અમેરિકાના પ્રતિબંધ લગાવવાની ધમકીઓથી ભારત ગભરાશે નહીં. અમેરિકા અને નાટોની આ ધમકીઓ રશિયા સાથે વાતચીતની રણનીતિ (Negotiation Strategy) પણ હોઈ શકે છે. તેલના બજારમાં હાલ સારી સપ્લાય છે અને આવનારા સમયમાં કિંમતો (Prices) ઓછી થશે. રશિયા પાસે દુનિયાના તેલ ઉત્પાદનનો લગભગ 10% હિસ્સો છે. જો રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું બંધ કરી દેવામાં આવે, તો કિંમતો વધી શકે છે. તુર્કી (Turkey), ચીન, બ્રાઝિલ અને ઘણા યુરોપિયન દેશો (European Countries) પણ રશિયા પાસેથી તેલ અને ગેસ ખરીદી રહ્યા છે. પુરીએ કહ્યું કે જો તેલની કિંમતોને નિયંત્રણમાં રાખવી હોય તો આખી દુનિયાએ 10% ઓછું તેલ વાપરવું પડશે, જે શક્ય નથી. અથવા તો બાકીના 90% સપ્લાયર્સ પાસેથી વધુ તેલ ખરીદવું પડશે, જેનાથી કિંમતો ખૂબ વધી જશે.
પેટ્રોલિયમ મંત્રીએ ગયા અઠવાડિયે કહ્યું હતું કે ભારતના રશિયા પાસેથી સતત તેલ ખરીદવાને કારણે દુનિયામાં તેલની કિંમતો સ્થિર છે. જો રશિયા પાસેથી તેલ લેવાનું બંધ કરી દેવામાં આવે તો ક્રૂડ ઓઇલની કિંમતો 120 થી 130 ડોલર પ્રતિ બેરલ (Barrel) સુધી પહોંચી શકે છે. તેમણે સ્પષ્ટ કહ્યું, કોઈ ચિંતાની વાત નથી, જો કંઈપણ થયું તો અમે તેનો સામનો કરી લઈશું. એક તાજેતરના રિપોર્ટ અનુસાર, રશિયા પર પ્રતિબંધનું સમર્થન કરનાર ઘણા યુરોપિયન દેશો હજુ પણ ત્રીજા દેશો દ્વારા રશિયાનું તેલ ખરીદી રહ્યા છે.
Russia Oil sanctions:રશિયન તેલ વિના ભારત કેવી રીતે મેનેજ કરશે? અને શું આ માત્ર ટ્રમ્પની ચાલ છે?
સૌથી મોટો સવાલ એ છે કે જો ટ્રમ્પ અને નાટો દ્વારા આપવામાં આવેલી સેકન્ડરી સેન્ક્શનની ધમકીઓ સાચી ઠરે તો ભારત રશિયન તેલ વિના પોતાની જરૂરિયાતોને કેવી રીતે પૂરી કરશે, કારણ કે આજે ભારતના કુલ તેલ આયાતમાં રશિયાનો હિસ્સો 33% થી પણ વધુ છે. ઊર્જા અને સ્વચ્છ હવા પર સંશોધન કરનાર સંગઠન સેન્ટર ફોર રિસર્ચ ઓન એનર્જી એન્ડ ક્લીન એર (CREA) અનુસાર, રશિયાના તેલ પર પ્રતિબંધ લાગ્યા પછી ચીને રશિયાના 47% ક્રૂડ ઓઇલનું આયાત કર્યું છે, ત્યારબાદ ભારતે 38% ખરીદ્યું છે, યુરોપિયન યુનિયને 6% અને તુર્કીએ 6% લીધું છે. નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં ભારતના તેલ આયાતમાં રશિયાનો હિસ્સો માત્ર 2.1% હતો, પરંતુ નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં ભારતના કુલ તેલ આયાતમાં રશિયાનો હિસ્સો આશ્ચર્યજનક રીતે વધીને 35.1% સુધી પહોંચી ગયો છે.
શું આ માત્ર ટ્રમ્પની એક ચાલ છે?
મીડિયા રિપોર્ટમાં આ મામલા સાથે જોડાયેલા જાણકારોએ કહ્યું છે કે ટેક્સવાળી રમત રશિયા પર સમજૂતી માટે દબાણ બનાવવાનો ટ્રમ્પનો એક તરીકો છે. ટ્રમ્પની ચેતવણી માત્ર એક ચાલ (Tactic) છે જેનાથી રશિયા સાથે વાતચીતને ગંભીર બનાવી શકાય. બીજી તરફ, રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન (Vladimir Putin) પણ એક બેવડી રણનીતિ (Dual Strategy) અપનાવી રહ્યા છે. એક તરફ ટ્રમ્પ સાથે ફોન પર વાત કરીને શાંતિ સમજૂતીની વાત કરે છે અને બીજી તરફ યુક્રેન પર હુમલા કરતા જાય છે. આ ઉપરાંત, જો ભારત અને ચીનને રશિયન તેલ ખરીદવા પર 100% ટેક્સનો સામનો કરવો પડે તો આ દેશો પાસેથી અમેરિકાને આયાત કરવાની કિંમત વધી જશે, જેનો બોજ અમેરિકી ગ્રાહકો (US Consumers) પર પડશે અને ટ્રમ્પ માટે રાજકીય રીતે મુશ્કેલ પરિસ્થિતિ બની જશે.
